«Castiello la Estella» (Kάστρο του Άστρους) στον Αγιάννη του Άστρους
Η κατάσταση διατήρησης του κάστρου σήμερα δεν είναι ιδιαιτέρως καλή. Το μνημείο προστατεύεται από τον Αρχαιολογικό Νόμο 3028/2002. «Όθεν το castiello la Estella (=Άστρος) πρέπει να αναζητήσωμε στα ενδότερα της Κυνουρίας « suso en las montanyas”,.( Νίκο Α. Βέη , Μνείαι του Άστρους. σελ 93).
«Για να μπορεί όμως η ιστορική συγγραφή να είναι ωφέλιμη, πρέπει να είναι αντικειμενική και να υπηρετεί μόνο την παρουσίαση της αλήθειας, γιατί, αν λείπει το στοιχείο της αλήθειας, η ιστορία καταντά ανωφελές διήγημα». Πολύβιος(202 π.Χ. – 120 π.Χ.)
Πολλοί διακεκριμένοι ιστορικοί μελετητές , διακεκριμένοι καστρολόγοι και το ΥΠΠΟΑ τεκμηριωμένα συμφωνούν το «Castiello la Estella» (Kάστρο του Άστρους) βρίσκεται στον Αγιάννη του Άστρους στη θέση Ξεροκάμπι και το Κάστρο Παραλίου Άστρους αναμφισβήτητα δεν είναι το κάστρο Estella , σίγουρα δεν χτίστηκε το 1256 , αλλα χτίστηκε τον 15ο αιώνα η αργότερα τον 17οαιώνα.
Το κάστρο Εστέλλα , «Castiello la Estella»= Kάστρο του Άστρους, έχτισε το 1256 ο Γουλιέλμος Βιλλαρδουίνος «επάνω εις τα όρη » suso en law montanyas , όπως αναφέρεται στο Χρονικό του Μορέως.,κοντά στον Αγιάννη στη θέση «Ξεροκάμπι»(2 χλμ), προς υποταγήν των ανυπότακτων γειτόνων Τσακώνων, εκεί που ήταν οι Τσάκωνες ,στη Σίταινα , Καστάνιτσα και Πραστό.
Από το Αγιάννη (Άστρος) ονομάστηκε το 1256 το «Castiello la Estella» (Kάστρο του Άστρους) που βρίσκεται στη τοποθεσία “του άστρου εις τον κάμπον της Μαλεβής”, που είναι η τοποθεσία “Ξεροκάμπι” στον Αγιάννη του Άστρους. Η ονομασία του κάστρου από το Αγιάννη (Άστρος) πρόσθετα επιβεβαιώνει, ο Άγιος Ιωάννης (Αγιάννης) πριν το 1435, όπως ανφέρουν διακεκριμένοι ιστορικοί μελετητές (Ν.Βέης) ,τους μεσαιωνικούς χρόνους τουλάχιστον για χίλια χρόνια περίπου 200 μ.χ. -1435 και αργότερα , ονομάζετο επίσης Άστρος, (επάνω) Άστρος και Αγιάννης του Άστρους, όπως το 1320 επίσης επιβεβαιώνει ο Βυζαντινός Αυτοκράτορας το όνομα της περιοχής είναι Άστρος (Αγιάννης), “του άστρου εις τον κάμπον της Μαλεβής”, κάτω από το γειτονικό κάστρο «Castiello la Estella» (Kάστρο του Άστρους) , το οποίο εύλογα πήρε το όνομα Εστέλλα από το Άστρος (όπως λεγόταν τότε ο Αγιάννης ).
Από το χωριό Άγιος Ιωάννης προήλθε το Άστρος , το Παράλιο Άστρος, αλλά και άλλοι οικισμοί.Για πολλούς αιώνες πριν την επανάσταση του 1821 σε διαφορές αναφορές και χάρτες οι δύο οικισμοί το Άστρος και ο Αγιάννης ανακατεύονται και τα ονόματα Άστρος και Αγιάννης χρησιμοποιούνται και για τους δύο οικισμούς.
Κοντά στον Αγιάννη στη θέση «Ξεροκάμπι»(2 χλμ), βρίσκεται το Κάστρο Εστέλλα , σε ένα απόκρημνο λόφο σαν μία «φυσική πυραμίδα», ανάμεσα στα χωριά Άγιος Ιωάννης και Άγιος Πέτρος, είναι επίσης γνωστό σαν το κάστρο Ωριάς η κάστρο στο Ξεροκάμπι. Tο ορεινό αυτό κάστρο θεωρείται ότι είναι το οχυρό που αναφέρεται στο Αραγωνικό Χρονικό του Μορέως ως Estella (μετάφραση της ελληνικής λέξης Άστρος).
Πρόσβαση στο Κάστρο .Το κάστρο βρίσκεται σε απόσταση 2,5χλμ. νοτιοδυτικά του Αγ. Ιωάννη Κυνουρίας. Μετά το χωριό Άγ. Ιωάννη ξεκινά χωματόδρομος από την επαρχιακή οδό διαμέσου του Ξερόκαμπου, ο οποίος οδηγεί έως τους πρόποδες του υψώματος. Μέχρι την κορυφή, ακολουθεί ανάβαση περίπου 45 λεπτών.
Οι διακεκριμένοι ιστορικοί μελετητές Νίκος Βέης , Σπ. Λάμπρος , Κ.Ρωμαίος ,Ε. Καρποδίνης, Αδαμ. Αδαμαντίου ,Αναστάσιος Ι. Μπάλλας και πολλοί άλλοι τοποθέτησαν πειστικά το «Castiello la Estella» (Kάστρο του Άστρους) του Αραγωνικού Χρονικού του Μορέως , το οποίο έκτισε το 1256 ο πρίγκιπας του Μορέως Γουλιέλμος Βιλλαρδουίνος , στην τοποθεσία «Ξεροκάμπι» ανάμεσα στα χωριά Άγιος Ιωάννης (Αγιάννης) και Άγιος Πέτρος.
Από αξιόπιστες πηγές συνοπτικά σχετικά κείμενα και βιβλιογραφία για το Κάστρο του Άστρους («Castiello la Estella») στον Αγιάννη του Άστρους.
- Βυζαντινός Αυτοκράτορας Ανδρόνικος Β’ Παλαιολόγος το 1320 Χρυσόβουλο (4) 1320 ( σελ.114)
- Leake Travels in Morea,( σελ 492).
- Νίκο Α. Βέη , Μνείαι του Άστρους.(αναφορά από αραγωνιακή παραλλαγή του Χρονικού του Μωρέως το 1256)
- Αναστάσιος Ι. Μπάλλας ,Πελοποννησιακά, Τόμος ΚΓ Εταιρείας Πελοποννησιακών Σπουδών, Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών Άστρος ( σ.209-210 Κάστρο Άστρους ),Κάστρα της Κυνουρίας-Κάστρα της Τσακωνιάς.
- Εστέλλα, κάστρο – mobileContent – eCastles (culture.gr)
- Κάστρο Εστέλλα – Ελληνικά Κάστρα
- Π.Β.Φάκλαρης , Παράλιο Άστρος (2023)
- Κάστρο Ωριάς | Discover Kynouria
Ο Βυζαντινός Αυτοκράτορας Ανδρόνικος Β’ Παλαιολόγος το 1320 επιβεβαιώνει το όνομα της περιοχής είναι Άστρος (Αγιάννης), κάτω από το κάστρο «Castiello la Estella» (Kάστρο του Άστρους) , «περί τον αιγιαλόν του άστρου εις τον κάμπον της μαλεβής» (Aδρόνικος Β’ Παλαιολόγος (1259-1332 μ.χ σελ.114.)
Από, Aδρόνικου Β’ Παλαιολόγου Χρυσόβουλο (4) 1320 σελ.114,
«…. έτι δε και την κατά μέρος ανωτέρω δηλουμένην γη των εξακοσίων μοδίων. ήγουν, την περί τον αιγιαλόν του άστρου την περι τον κάμπον της μαλεβής ‘ την περί το χολοδομητικόν ,και την περί τον τόπον τον λεγόμενον του αγίου νικολάου , .. κατέχει δε ταύτην ωσαύτως και το ρηθέν μονύδριον του αγίου νικολάου το επικεκλημένον φούσκα μετά των ειρημένων πατοίκων αυτού’ και λοιπών δικαίου τούτων». (Aδρόνικος Β’ Παλαιολόγος, Χρυσόβουλο (4) 1320 σελ.114).
Ο Leake το 1805 πεντακόσια χρόνια αργότερα από τον Aδρόνικο Β’ Παλαιολόγο , επίσης αναφέρει και επιβεβαιώνει την ίδια πεδιάδα του Παλαιολόγου από το 1320 , « την πεδιάδα του Άστρους» στο Ξεροκάμπι ,κοντά στον Αγιάννη του Άστρους.
Από, Leake Travels in Morea . «Αυτός ο δρόμος φεύγει στα αριστερά του Eλληνικού φρουρίου ( κάστρο Εστέλλα =Άστρος) που είδα από την πεδιάδα του Άστρους, (δηλ από το Ξεροκάμπι) που βρίσκεται δύο μίλια πάνω από τα Αγιαννίτικα Καλύβια, μετά μπαίνει στο καλλιεργούμενο κάμπο του Ξεροκάμπι κοντά στον Αγιάννη».(Leake Travels in Morea,σελ 492).
Το κάστρο Εστέλλα, «Castiello la Estella» Κάστρο του Άστρους , στη τοποθεσία Ξεροκάμπι του Αγιάννη , διακρίνεται σαν μακρυνό αστέρι «επάνω εις τα όρη » suso en law montanyas , όπως αναφέρεται στο Χρονικό του Μορέως. Στο βάθος ευθεία ο Αργολικός και στο κέντρο στο μικρό λόφο είναι το «νησί» που είναι το Κάστρο Παραλίου Άστρους . Είναι αυτονόητο, ποτέ και πουθενά δύο γειτονικά κάστρα δεν είχαν το ίδιο όνομα . Τεκμηριωμένα το Castiello la Estella» Κάστρο του Άστρους βρίσκεται στον Αγιάννη και δεν υπαρχει άλλο γειτονικό κάστρο με το όνομα Εστέλλα,η Κάστρου του Άστρους, τελεία και πάβλα. Οι φωτογραφίες από το φίλο και γείτονα μας στη παλιά “μητρόπολη του Αγιάννη Σουληνάρι” Θόδωρο Μαγκλή
Νίκο Α. Βέη , Μνείαι του Άστρους Το τοπωνυμικό «Άρια»
Ο Νίκος Βέης (1883; – 1958) ήταν Βυζαντινολόγος ιστορικός και νεοελληνιστής, καθηγητής Πανεπιστημίου και Ακαδημαϊκός.
“ Και δη εν τη αραγωνιακή παραλλαγή του Χρονικού του Μωρέως αναφέρεται ότι ο πρίγκιψ του Μορέως Γουλιέλμος Βιλλαρδουίνος προς ευκολωτέραν υποταγήν των Τσακώνων έκτισε , τω 1256, το κάστρον, όπερ καλείται la Estella” Παραθέτω…. Et le princep por mellor senyorear los fizo alli un castiello suso en las montanyas, el qual se clama la Estella (Μνείαι του Άστρους. σ.93» ….
«Και όντως το Άστρος και κατά τους μεσαιωνικούς χρόνους ήτο διμερές.… ο Άγιος Ιωάννης κατ αρχάς είχεν υπόστασιν σαν θερινή κατοικία των Αστρινών καλουμένη και (επάνω) Άστρος και Αγιάννης Άστρους,έπειτα δε κατέστη και αυτοτελές χωρίον ,ότε μετά την Άλωσιν της Βασιλευούσης …Και ακριβώς επί μεμονωμένου βουνού άνωθεν του Αγίου Ιωάννου (=Επάνω Άστρους) κείται … το Κάστρο τη Ωριάς …Κατά την εμήν γνώμην μετά τας ανωτέρω εξηγήσεις πιθανώτατα δυνάμεθα να ταυτίσωμεν το Κάστρο της Ωριάς του Πάρνωνος προς το Estella =Άστρος.(Μνείαι του Άστρους. σελ 99-100)
«Όθεν το castiello la Estella (=Άστρος) πρέπει να αναζητήσωμε στα ενδότερα της Κυνουρίας « suso en las montanyas”,.( Νίκο Α. Βέη , Μνείαι του Άστρους. σελ 93)
«Προφανώς το Estella τούτο είναι το Άστρος» (Νίκο Α. Βέη , Μνείαι του Άστρους. σελ 93 )
Από, Αναστάσιος Ι. Μπάλλας ,Πελοποννησιακά, Τόμος ΚΓ Εταιρείας Πελοποννησιακών Σπουδών, Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών Άστρος ( σ.209-210 Κάστρο Άστρους ),Κάστρα της Κυνουρίας-Κάστρα της Τσακωνιάς. Kεντρικός πύργος Άστρους (Κάστρο Εστέλλα στον Αγιάννη)
«Η σημαντικη αυτή οχύρωση είναι η Εστέλλα του Αραγωνικού Χρονικού το κάστρο έχτισε ο Βιλλαρδουίνος στο βόρειο άκρο του Πάρνωνα. Ειναι επίσης άλλο ένα από τα πολλά κάστρα της Ωριάς,Έχει περιγραφεί επαρκώς από τον Antoine Bon και τον Πέππα»
«Γνωρίζουμε ότι μετά την κατάκτηση της Μονεμβασίας ο Βιλλαρδουίνος έχτισε ένα κάστρο το 1256 πάνω στα βουνά για να ελέγχη τους Τσάκωνες. Η σχετική αναφορά στο «Βιβλίο των Άθλων» έχει ως εξής. Et le princep por mellor fenyorear los fizo alli un castiello suso en las montagnas, el qual se clama la Estella (Libro σ.49»
Από, Αναστάσιος Ι. Μπάλλας ,Πελοποννησιακά, Τόμος ΚΓ Εταιρείας Πελοποννησιακών Σπουδών, Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών Άστρος ( σ.209-210 Κάστρο Άστρους ),Κάστρα της Κυνουρίας-Κάστρα της Τσακωνιάς. Τείχη της ακρόπολης του Άστρους (Κάστρο Eστέλλα στον Αγιάννη)
Από ΥΠΠΟΑ, Κάστρο Εστέλλα (στον Αγιάννη),
Εστέλλα, κάστρο – mobileContent – eCastles (culture.gr)
Παρακάτω τα κείμενα από http://ecastles.culture.gr/ (του ΥΠ.ΠΟ.Α.)
Κάστρο Εστέλλα
Θέση:Το κάστρο εντοπίζεται σε φυσικό έξαρμα με υψόμετρο 1.008μ. στα νοτιοανατολικά του οροπεδίου Ξερόκαμπος και ανάμεσα στα χωριά Άγιος Ιωάννης και Άγιος Πέτρος…..
Σήμερα, το ορεινό αυτό κάστρο θεωρείται ότι είναι το οχυρό που αναφέρεται στο Αραγωνικό Χρονικό ως Estella ((μετάφραση της ελληνικής λέξης Άστρος) και έχει μείνει γνωστό με το δημώδες όνομα Κάστρο της Ωριάς, το οποίο απαντά και σε άλλα μέρη της Ελλάδας, λόγω της λαϊκής παράδοσης σχετικά με την κατάληψή του…..
Το κάστρο της Estella ανήκε στο μεσαιωνικό δρόγγο του Δραγαλέβου (Δραγαλεβός, Γαρδαλεβός, Δραγάλιγος και Δραγαλιβός), ο οποίος καταλάμβανε την ευρύτερη περιοχή γύρω από το Άστρος και αποτελούσε το βορειότερο τμήμα της σημερινής Κυνουρίας. Το 1463 πέρασε στα χέρια των Ενετών, ενώ το 1467 καταλήφθηκε από τους Τούρκους. Από την εποχή αυτή το κάστρο της Estella φαίνεται ότι εγκαταλείφθηκε, καθώς έπαψε να κατέχει στρατιωτική σημασία για τους Οθωμανούς μετά και την κατάληψή του.
Βιβλιογραφία
- Καρποδίνη Ε., Κάστρα της Πελοποννήσου, Αθήνα 1993, 242-243
- Μπάλλας Α., «Κάστρα της Κυνουρίας. Επισκόπηση των μεσαιωνικών κάστρων της Τσακωνιάς», Πελοποννησιακά ΚΣΤ΄ (2001-2002), 208-210
- Κουσκουνάς Ι., «Η ίδρυση του φρουρίου ¨Άστρους¨», Θυρεάτις Γη (Ιστορία – Αρχαιολογία – Λαογραφία), Κουσκουνάς Ι. – Χασαπογιάννης Κ. – Κακαβούλιας Ι. (επιμ.), 1981, 168-171
- Κουσκουνάς Ι., «Το Άστρος και τα γειτονικά μεσαιωνικά φρούρια», Θυρεάτις Γη (Ιστορία – Αρχαιολογία – Λαογραφία), Κουσκουνάς Ι. – Χασαπογιάννης Κ. – Κακαβούλιας Ι. (επιμ.), 1981, 175-177
- Πέππας Ι., Μεσαιωνικές σελίδες της Αργολίδας, Αρκαδίας, Κορινθίας, Αττικής, Αθήνα 1990, 178, 182-185
- Ρωμαίος Α., Τοπογραφικά της Φραγκοκρατίας, Πελοποννησιακά Β΄(1957), 23-24
- Σαραντάκης Π., Αρκαδία: Οι Ακροπόλεις – Τα Κάστρα & Οι πύργοι της σιωπηλά ερείπια μιας δοξασμένης γης, Αθήνα 2006, 152, 155-158
- Σφηκόπουλος Ι., Τα Μεσαιωνικά κάστρα του Μορηά, Αθήνα 1968, 199-201
- Buchon A., Nouvelles recherches historiques sur la principauté française de Morée et ses hautes baronies, v. 1, Paris 1843, 397
- Buchon A., Recherches historiques sur la principauté francaise de Morée et ses hautes baronies, v. 1, Paris 1845, 65
- Bees N., «Μνείαι του Άστρους κατά τους μέσους αιώνας», Byzantinische Zeitschrift 17 (1908), 92-105
- Bon A., La Morée franque. Recherches historiques, topographiques et archéologiques sur la Principauté d’Achaïe (1205-1430), Paris 1969, 73, 220, 280, 500, 515-516
- Hopf Ch., Chroniques gréco-romanes inédites ou peu connues, publiées avec notes et tables généalogiques, Berlin, Weidmann, 1873, 202-203, 205-206
- Zakythinos A., Le despotat grec de Morée. Histoire politique, Variorum Reprints, London 1975, 164
Από. Κάστρο Εστέλλα – Ελληνικά Κάστρα
Κάστρο Εστέλλα
Τοποθεσία & Στρατηγική Σημασία.Το κάστρο βρίσκεται επάνω σε έναν χαρακτηριστικό κωνικό λόφο, σε ένα γυμνό οροπέδιο που λέγεται «Ξεροκάμπι», ανάμεσα στα χωριά Άγιος Ιωάννης (Αγιάννης) και Άγιος Πέτρος της Βόρειας Κυνουρίας.
Η θέση δίνει τη δυνατότητα κατόπτευσης μιας μεγάλης περιοχής, σε μεγάλη ακτίνα. Επιτηρεί τη δίοδο η οποία αρχίζει από το Άστρος και την αρχαία Θυρέα, περνάει κάτω από όρος Ζυγός (πρόβουνο του Πάρνωνα) για να καταλήξει στη Λακεδαίμονα…..
Το κάστρο Estella αναφέρεται στην αραγωνική έκδοση του Χρονικού του Μορέως. Σύμφωνα με το Χρονικό, ο πρίγκιπας της Αχαΐας Γουλιέλμος Βιλλεαρδουίνος έχτισε το 1256, λίγο μετά την κατάκτηση της Μονεμβασιάς (το 1248), το Castello della Estella για να ελέγξει τους ανυπότακτους Τσάκωνες που κατοικοέδρευαν “suso en laσ montanyas”, δηλαδή «επάνω εις τα όρη» (προφανώς σε Σίταινα, Καστάνιτσα, Πραστό).
Οι ιστορικοί Νίκος Βέης, Σπ. Λάμπρος, Κ.Ρωμαίος και Αδ.Αδαμαντίου ταύτισαν με πειστικά επιχειρήματα το κάστρο αυτό του Αραγωνικού Χρονικού του Μορέως με την οχύρωση στο Ξεροκάμπι.
Οπότε σήμερα θεωρείται δεδομένο ότι το κάστρο στο Ξεροκάμπι είναι το φράγκικο οχυρό που αναφέρεται στο Αραγωνικό Χρονικό του Μορέως ως Estella (μετάφραση της ελληνικής λέξης Άστρος). Το κάστρο αυτό έχει μείνει γνωστό και με το δημώδες όνομα «Κάστρο της Ωριάς», το οποίο απαντά και σε άλλα μέρη της Ελλάδας, συνδεόμενο με θρύλους γύρω από την κατάληψή του.
Το κάστρο Estella ανήκε στο μεσαιωνικό δρόγγο του Δραγαλέβου (Δραγαλεβός, Γαρδαλεβός, Δραγάλιγος και Δραγαλιβός), ο οποίος καταλάμβανε την ευρύτερη περιοχή γύρω από το Άστρος και αποτελούσε το βορειότερο τμήμα της σημερινής Κυνουρίας.
Η πόρτα του Κάστρου Εστέλλα στον Αγιάννη, στο βάθος διακρίνεται το Ξεροκάμπι του Αγιάννη , “πεδιάδα του Άσtρους” (Leake) , “του άστρου την περι τον κάμπον της μαλεβής“ (Βυζαντινός Αυτοκράτορας Ανδρόνικος Β’ Παλαιολόγος) .
Πρόσφατα ο καθηγητής Π.Β.Φάκλαρης αναφέρει “πρέπει να θεωρηθεί βέβαιο” το Κάστρο Estella =Άστρος, βρίσκεται στο Ξεροκάμπι του Αγιάννη.
«Στον 13ο αι. ονομάζεται Άστρος (Estella) ένα κάστρο στην ενδοχώρα της Κυνουρίας που κτίστηκε από τους Φράγκους»… «Το 1256, … ο πρίγκηπας του Μορέως Γουλιέλμος Βιλλαρδουίνος , για να υποτάξει τους Τσάκωνες, έκτισε πάνω στα όρη (suso en las montanyas) ένα κάστρο που ονομαζόταν la Estella,που αντιστοιχεί στην ονομασία Άστρος». “το κάστρο … φαίνεται ότι κυριαρχούσε στην περιοχή της Θυρεάτιδος, δηλ. του Άστρους κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας ” …” Ο Βέης υποστήριξε ότι θα λεγόταν Άστρος ,επειδή θα κατοικούσαν στην περιοχή αυτή κατά το θέρος οι κάτοικοι του Άστρους”….. “πρέπει να θεωρηθεί βέβαιο ότι το κάστρο που κτίστηκε με την πρωτοβουλία του Βιλλαρδουίνου ,είναι αυτό της Ωριάς στο Ξεροκάμπτι” (Π.Β.Φάκλαρης , Παράλιο Άστρος 2023 . σελ 86,87).
Κάστρο Ωριάς | Discover Kynouria
Χτίστηκε το 1256 από τον πρίγκιπα Γουλιέλμο Β΄ Βιλλαρδουίνο (1246-1278) στη στρατηγική αυτή θέση, στο πέρασμα από τη Λακεδαίμονα προς τη Θυρέα και γενικότερα την Αργολίδα, για να καταφέρει να κυριαρχήσει στην Πελοπόννησο και να ελέγξει τους ανυπότακτους Τσάκωνες και Μελιγγούς. Επίσης, η ορεινή θέση ήταν κατάλληλη, εφόσον οι παράλιες περιοχές είχαν εγκαταλειφθεί λόγω των πειρατικών επιδρομών και της ελονοσίας που μάστιζε τους πληθυσμούς στις βαλτώδεις εκτάσεις.
Κάστρο Παραλίου Άστρους
Κάστρο Παραλίου Άστρους, το κάστρο προστατεύεται από την ΥΑ-ΥΠΠΟΤ/ΓΔΑΠΚ/ΑΡΧ/Α1/Φ43/41015/2009/8-6-2012,ΦΕΚ 196/ΑΑΠ/13-6-2012»Πρόσβαση στο Κάστρο .Ο επισκέπτης συναντά πρώτα το φυλάκιο του αρχαιολογικού χώρου και ύστερα τον ανατολικό εξωτερικό περίβολο του οχυρού. Η είσοδος στην εσωτερική αυλή του κάστρου πραγματοποιείται μέσω λίθινης κλίμακας και από την ανατολική πύλη.
Πολλοι ιστορικοί μελετητές συμφωνούν . Η μελέτη των καταλοίπων του Κάστρο Παραλίου Άστρους επιτρέπει τη διάκριση δυο οικοδομικών φάσεων. Η πρώτη φάση αφορά στην περίοδο του 15ου αιώνα η αργότερα τον 17ου αιώνα. Η δεύτερη οικοδομική περίοδος εντοπίζεται από το 1824 και 1825, εποχή που το κάστρο ενισχύθηκε και κατοικήθηκε από τους αδερφούς Ζαφειρόπουλους.
Το Κάστρο Παραλίου Άστρους αναμφισβήτητα δεν είναι το κάστρο Estella και σίγουρα δεν χτίστηκε το 1256 , όπως λανθασμένα και ατεκμηρίωτα αναφέρεται σε φυλλάδια και στο διαδύκτιο. Δεν γνωρίζουμε αν υπάρχουν σχετικές επιστημονικές μελέτες, είναι κρυφές…. Σίγουρα ο Γουλιέλμος Βιλλεαρδουίνος δεν έχτισε δύο κάστρα το 1256 για να υποτάξει τους Τσάκωνες. Το κάστρο Estella (=Άστρος) σύμφωνα με το Αραγωνικό Χρονικό ανεγέρθηκε το 1256 από τον Γουλιέλμο Βιλλεαρδουίνο στο Ξεροκάμπι κοντά στον Αγιάννη (2χλμ), για τον έλεγχο των ανυπότακτων γειτόνων Τσακώνων στη Σίταινα , Καστάνιτσα και Πραστό, εκεί που ήταν οι Τσάκωνες , «επάνω εις τα όρη » suso en law montanyas , όπως αναφέρεται στο Χρονικό του Μορέως. Δεν υπάρχουν ιστορικά στοιχεία και πειστικές αναφορές και από κανένα ιστορικό μελετητή που να συνδέει το Κάστρο Παραλίου Άστρους με το κάστρο Εστέλλα και ταυτόχρονα το Κάστρο Παραλίου Άστρους αναφέρεται από ιστορικούς μελετητές πιθανά είναι το Αστρίτσι= «Astritzi» των Ενετών (Ν.Βέης και άλλοι). Δεν υπάρχει μια στοιχειώδης βιβλιογραφία που το Κάστρο Παραλίου Άστρους αναφέρεται σαν κάστρο Εστέλλα . Ποτέ στις αναφορές στα διάφορα φυλλάδια και κείμενα ότι το Κάστρο Παραλίου Άστρουςείναι το κάστρο Estella, δεν αναφέρονται ιστορικά στοιχεία και οι πηγές διακεκριμένων ιστορικών μελετητών, απλούστατα γιατί δεν υπάρχουν. Ο καθένας πιστεύει και γράφει ότι καταλαβαίνει… Όμως οι αναφορές χωρίς τεκμήρια και αξιόπιστες πηγές δεν είναι ιστορία ούτε επιστημονική μελέτη και πάντοτε θεωρούνται από όλους «ανωφελές διήγημα». ( Πολύβιος , 202 π.Χ. – 120 π.Χ.).
Επίσης λανθασμένα το Κάστρο Παραλίου Άστρους αναφέρεται σαν το Κάστρο Άστρους, αν και διακεκριμένοι ιστορικοί μελετητές, καστρολόγοι, το ΥΠΠΟΑ ,ο Δήμος Βόρειας Κυνουρίας και όλος ο ντουνιάς σε χιλιάδες σελίδες βιβλιογραφίες , ακόμα και σε κείμενα του ομίλου Πυράμια , αναφέρεται σωστά με το όνομα Κάστρο Παραλίου Άστρους. Άλλωστε το «Castiello la Estella» Kάστρο του Άστρους συμφωνούν όλοι οι στορικοί μελετητές και καστρολόγοι είναι το γειτονικό κάστρο στο Ξεροκάμπι του Αγιάννη από το 1256. Η ονομασία και άλλου κάστρου της περιοχής που κτίστηκε πολύ αργότερα από το 1256,( όταν κτίστηκε το Κάστρο Άστρους στο Ξεροκάμπη του Αγιάννη) , με το ίδιο όνομα Kάστρο Άστρους , είναι αδιανόητη ,αναξιόπιστη και βρίσκεται μόνο στα «ανωφελή διηγήματα» ,εκτός ότι είναι έκδηλα λανθασμένη προκαλεί αναμφισβήτητα αδικαιολόγητη σύγχυση στους αναγώστες της ιστοριογραφίας .
Με την ευκαρία θέλουμε να αναφέρουμε ότι υπάρχουν και μη διακεκριμένοι μελετητές , που αυτοαποκαλούνται ιστορικοί μελετητές…,, και τηλεοπτικές εκπομπές για τα “τοπόσημα” , που αναφέρουν η Σχολή Καρυτσιώτη βρίσκεται στην Παλιόστερνα και η Εθνοσυνέλευση έγινε στον Ατσίγγανο… Με άλλα λόγια είναι σχετικά , «Γιατί όσα λέγουν οι Έλληνες είναι, καθώς μου φαίνεται, πολλά και γελοία].” Εκαταίος ο Μιλήσιος (περ. 560 π.Χ. – περ. 480 π.Χ.)
Οι διακεκριμένοι ιστορικοί μελετητές Νίκος Βέης , Σπ. Λάμπρος , Κ.Ρωμαίος ,Ε. Καρποδίνης, Αδαμ. Αδαμαντίου ,Αναστάσιος Ι. Μπάλλας και πολλοί άλλοι τοποθέτησαν πειστικά το «Castiello la Estella» (Kάστρο του Άστρους) του Αραγωνικού Χρονικού του Μορέως , το οποίο έκτισε το 1256 ο πρίγκιπας του Μωρέως Γουλιέλμος Βιλλαρδουίνος , στην τοποθεσία «Ξεροκάμπι» ανάμεσα στα χωριά Άγιος Ιωάννης (Αγιάννης) και Άγιος Πέτρος.
Πολλοί ιστορικοί μελετητές συμφωνούν τεκμηριωμένα το Κάστρο Παραλίου Άστρους αναμφισβήτητα δεν είναι το κάστρο Estella και σίγουρα δεν χτίστηκε το 1256 από τον Γουλιέλμο Βιλλεαρδουίνο και το «Castiello la Estella» (Kάστρο του Άστρους) σύμφωνα με το Αραγωνικό Χρονικό ανεγέρθηκε το 1256 από τον Γουλιέλμο Βιλλεαρδουίνο στο Ξεροκάμπι κοντά στον Αγιάννη (2χλμ).Ο Γουλιέλμος Βιλλεαρδουίνο σίγουρα δεν έχτισε δύο κάστρα το 1256.
Από αξιόπιστες πηγές συνοπτικά σχετικά κείμενα για το Κάστρο Παραλίου Άστρους
- Από, Νίκο Α. Βέη , Μνείαι του Άστρους.
- Παράλιο Άστρος – mobileContent – eCastles (culture.gr)
- Κάστρο Παράλιου Άστρους – Ελληνικά Κάστρα
- Αρβανίτη Σμ., «Το κάστρο του Παραλίου Άστρους Κυνουρίας. Πρώτες παρατηρήσεις»(2007
- Π.Β.Φάκλαρης. Παράλιο Άστρος (2023)
- Κάστρο Παραλίου Άστρους | Discover Kynouria
- «Aλλά το Άστρος και Αστρίτσι δεν είναι ένα και το αυτό σημείον» (Νίκος Βέης ,Μνείαι του Άστρους σελ 97).
Από, Νίκο Α. Βέη , Μνείαι του Άστρους.
«Ήδη έλθωμεν εις το περί της θέσεως ζήτημα του κάστρου la Estella (=Άστρος )…..ως ρητώς μνημονεύει η αραγωνιακή παραλλαγή του Χρονικού του Μωρέως. Η τόσον δε ρητή μνεία περί του τόπου ,καθ’ όν ιδρύθη το φρούριον, δεν δύναται ν’αναφέρεται εις τα κατά την χερσόνησον του Άστρους περισωθέντα ,εν μέρει, μικρά οχυρωματικά έργα,άτινα και ανίσχυρα θα ήσαν προς τον σκοπόν του Βιλλαρδουίνου¨(Νίκο Α. Βέη , Μνείαι του Άστρους. σελ 99).
Το Κάστρο Παραλίου Άστρους αναφέρεται πιθανά είναι το«Astritzi» των Ενετών,αλλά δεν συμφωνον με αυτό όλοι οι ιστορικοί μελετητές, και ο κύριος του κάστρου ήταν ο Αγιαννίτης Λαμπρίδης ( Lampridios)(Ν.Βέης και άλλοι).
Παρακάτω τα κείμενα από http://ecastles.culture.gr/ (του ΥΠ.ΠΟ.Α.)
Παράλιο Άστρος – mobileContent – eCastles (culture.gr)
Παράλιο Άστρος
Η ταύτιση της θέσης Άστρος και του κάστρου της, καθώς και ο συσχετισμός τους με τις ονομασίες Αστρίτσι και Estella [=Άστρος (ελλ.)] δημιούργησε σύγχυση στους ιστορικούς και χαρτογράφους του παρελθόντος, αλλά και σε νεώτερους ερευνητές. Το κάστρο στο παράλιο Άστρος συγχεόταν κυρίως με το κάστρο Estella, το οποίο σύμφωνα με το Αραγωνικό Χρονικό ανεγέρθηκε το 1256 από τον Γουλιέλμο Βιλλεαρδουίνο για τον έλεγχο των ατίθασων Τσακώνων. Ωστόσο, το κάστρο Estella έχει πλέον ταυτιστεί με το οχυρό στο Ξεροκαστέλλι στην ορεινή ενδοχώρα της βορειοανατολικής Κυνουρίας.
Έχει υποστηριχθεί ότι στη θέση του κάστρου του Παράλιου Άστρους είχε προηγηθεί μεσαιωνικό κάστρο, υπόθεση που λόγω απουσίας επαρκών στοιχείων δεν γίνεται να επιβεβαιωθεί. Η μελέτη των καταλοίπων του κάστρου επιτρέπει τη διάκριση δυο οικοδομικών φάσεων. Η πρώτη φάση αφορά στην περίοδο μεταξύ του 17ου αι. και του τέλους του 18ου αι. Ίσως μάλιστα να σχετίζεται με την ανακατάληψη της περιοχής το 1715 από τους Οθωμανούς και την οικοδομική τους δραστηριότητα για τον έλεγχο τοπικών κινημάτων. Η δεύτερη οικοδομική περίοδος εντοπίζεται από το 1824 και 1825, εποχή που το κάστρο ενισχύθηκε και κατοικήθηκε από τους μυημένους στην Φιλική Εταιρία εύπορους έμπορους του εξωτερικού, αδερφούς Ζαφειρόπουλους.
ΥΠΠΟΤ/ΓΔΑΠΚ/ΑΡΧ/Α1/Φ43/41015/2009/8-6-2012,ΦΕΚ 196/ΑΑΠ/13-6-2012. Η κατάσταση διατήρησης του κάστρου είναι σχετικά καλή. Οι εξωτερικοί περίβολοι έχουν υποστεί φθορές και καταρρεύσεις της λιθοδομής, γεγονός που καθιστά την επίσκεψη στα σημεία αυτά επικίνδυνη. Η οικία Ιωάννη Ζαφειρόπουλου βρίσκεται σε κακή κατάσταση διατήρησης, αυτή του Κωνσταντίνου Ζαφειρόπουλου σε μέτρια, ενώ η οικία του Παναγιώτη είναι η καλύτερα σωζόμενη.
Βιβλιογραφία
- Αρβανίτη Σμ., «Το κάστρο του Παραλίου Άστρους Κυνουρίας. Πρώτες παρατηρήσεις», Πρακτικά του Ζ΄ Διεθνούς Συνεδρίου Πελοποννησιακών Σπουδών (Πύργος- Γαστούνη-Αμαλιάδα, 11-17 Σεπτεμβρίου 2005), τ. Δ΄, Βυζάντιον-Συμπληρώματα, Πελοποννησιακά, Παράρτημα 27 (2007), 385-410
- Καρποδίνη Ε., Κάστρα της Πελοποννήσου, Αθήνα 1993, 242-243
- Κουσκουνάς Ι., «Η Χερσόνησος του Παράλιου Άστρους», Θυρεάτις Γη (Ιστορία – Αρχαιολογία – Λαογραφία), Κουσκουνάς Ι. – Χασαπογιάννης Κ. – Κακαβούλιας Ι. (επιμ.), 1981, 121-123
- Κουσκουνάς Ι., «Το Άστρος και τα γειτονικά μεσαιωνικά φρούρια», Θυρεάτις Γη (Ιστορία – Αρχαιολογία – Λαογραφία), Κουσκουνάς Ι. – Χασαπογιάννης Κ. – Κακαβούλιας Ι. (επιμ.), 1981, 175-177
- Μπάλλας Α., «Κάστρα της Κυνουρίας. Επισκόπηση των μεσαιωνικών κάστρων της Τσακωνιάς», Πελοποννησιακά ΚΣΤ΄ (2001-2002), 208-209
- Πέππας Ι., Μεσαιωνικές σελίδες της Αργολίδας, Αρκαδίας, Κορινθίας, Αττικής, Αθήνα 1990, 176-177
- Σαραντάκης Π., Αρκαδία: Οι Ακροπόλεις – Τα Κάστρα & Οι πύργοι της σιωπηλά ερείπια μιας δοξασμένης γης, Αθήνα 2006, 150-155
- Σφηκόπουλος Ι., Τα Μεσαιωνικά κάστρα του Μορηά, Αθήνα 1968, 198
- Φιλιππίδης Δ., «Κυνουρία», Ελληνική Παραδοσιακή Αρχιτεκτονική, Πελοπόννησος Α’, τ. 4, Αθήνα 1985, 170-173
- Bees N. A., «Μνείαι του Άστρους κατά τους μέσους αιώνας», Byzantinische Zeitschrift 17 (1908), 92-105
- Bon A., La Morée franque. Recherches historiques, topographiques et archéologiques sur la Principauté d’Achaïe (1205-1430), Paris 1969, 73, 220, 280, 500, 515-516
- Zakythinos A. , Le despotat grec de Morée. Histoire politique, Variorum Reprints, London 1975, 78, 164, 166
Από, Κάστρο Παράλιου Άστρους – Ελληνικά Κάστρα
Υπάρχει μια θεωρία ότι στη θέση του κάστρου του Παράλιου Άστρους προϋπήρχε Βυζαντινό φρούριο. Όμως αυτή η υπόθεση δεν μπορεί να επαληθευτεί, καθώς δεν υποστηρίζεται από ευρήματα ή από ιστορικές πηγές.
Στο κάστρο διακρίνονται δύο οικοδομικές φάσεις: Η πρώτη φάση αφορά την περίοδο μεταξύ του 17ου αι. και του τέλους του 18ου αι. Ίσως μάλιστα να σχετίζεται με το τέλος της Β’ Ενετοκρατίας και την ανακατάληψη του Μοριά το 1715 από τους Οθωμανούς. (Εκείνη την εποχή οι Οθωμανοί οχύρωσαν κάποιες θέσεις για να εδραιώσουν την παρουσία τους στην περιοχή φοβούμενοι τους Τσάκωνες αλλά και την επιστροφή των Ενετών.)
Πρόσφατα ο καθηγητής Π.Β.Φάκλαρης Παράλιο Άστρος (2023) αναφέρει «Στη πρώτη δεκαετία του 15ου αιώνα (1400-1410)… οι Ενετοί την εποχή εκείνη επισκεύασαν τα οχυρώματα Ναυπλίας και τότε πρέπει να κατασκεύασαν και το κάστρο στο Άστρος». Eπίσης αναφέρει «πρέπει να θεωρηθεί βέβαιο ότι το κάστρο που κτίστηκε με την πρωτοβουλία του Βιλλαρδουίνου ,είναι αυτό της Ωριάς στο Ξεροκάμπτι».
Από, Αρβανίτη Σμ., Το κάστρο του Παραλίου Άστρους Κυνουρίας.(2007)
«H ύπαρξη κάστρου στην ίδια θέση ,από την Βυζαντινή περίοδο η την Ενετοκρατία ,δεν επιβεβαιώνεται ως τώρα απο οικοδομικά λέιψανα.»
«Σύμφωνα με τα όσα αναφέρθηκαν, με επιφύλαξη, μπορούν να διακριθούν δύο οικοδομικές φάσεις . Στη πρώτη ανήκουν ο εξωτερικός οχυρωματικος περίβολος… Συνεπώς εντάσσεται στην οικοδομική δραστηριότητα είτε κατά το διάστημα της Β’Ενεκοκρατίας στην Πελοπόννησο (1689-1715) και στα οχυρωμτικά έργα που κατασκεύασαν οι Οθωμανοί στην περιοχή για να αντιμετωπίσουν κυρίως τοπικά κινήματα είτε της Β’ Τουρκοκρατίας μετά το 1715».
«Με τα δεδομένα αυτά, η πρώτη οικοδομική φάση του Κάστρου του Παραλίου Άστρους τοποθετείται στην περίοδο από τα τέλη του 17ου έως τα τέλη του 18ου αιώνα» (σελ.395).
Από, Π.Β.Φάκλαρης. Παράλιο Άστρος (2023)
«Στη πρώτη δεκαετία του 15ου αιώνα (1400-1410)… οι Ενετοί την εποχή εκείνη επισκεύασαν τα οχυρώματα Ναυπλίας και τότε πρέπει να κατασκεύασαν και το κάστρο στο Άστρος. Η ύπαρξη του κάστρου την εποχή αυτή επιβεβαιώνεται από πληροφορία που βρίσκουμε στα αρχεία της Βενετίας του 1407 ,όπου αναφέρεται το κάστρο Astritzi και ο κύριος του κάστρου με το όνομα Lampridios η Lamborcho …..Όμως, πιο πιθανό είναι το όνομα Lampridios να αντιστοχεί στο όνομα Λαμπρίδης .Σε αυό συνηγορεί η διατήρηση του συνγκεκριμένου επωνύμου στον Άγιο Ιωάννη ( σελ.87
«Στον 13ο αι. ονομάζεται Άστρος (Estella) ένα κάστρο στην ενδοχώρα της Κυνουρίας που κτίστηκε από τους Φράγκους»… «Το 1256, … ο πρίγκηπας του Μορέως Γουλιέλμος Βιλλαρδουίνος , για να υποτάξει τους Τσάκωνες, έκτισε πάνω στα όρη (suso en las montanyas) ένα κάστρο που ονομαζόταν la Estella,που αντιστοιχεί στην ονομασία Άστρος». “το κάστρο … φαίνεται ότι κυριαρχούσε στην περιοχή της Θυρεάτιδος, δηλ. του Άστρους κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας ” …” Ο Βέης υποστήριξε ότι θα λεγόταν Άστρος ,επειδή θα κατοικούσαν στην περιοχή αυτή κατά το θέρος οι κάτοικοι του Άστρους”….. “πρέπει να θεωρηθεί βέβαιο ότι το κάστρο που κτίστηκε με την πρωτοβουλία του Βιλλαρδουίνου ,είναι αυτό της Ωριάς στο Ξεροκάμπτι” (Π.Β.Φάκλαρης , Παράλιο Άστρος 2023 . σελ 86,87).
Από, Κάστρο Παραλίου Άστρους | Discover Kynouria
Δυτικά και νότια στο λοφίσκο σώζονται ίχνη κατοίκησης από την 3η χιλιετία π.Χ. έως και το 2ο αιώνα π.Χ. , ενώ στην κορυφή του δεσπόζει Κάστρο. Για την ίδρυσή του δεν υπάρχουν σαφή δεδομένα και η χρονολόγησή του στη βυζαντινή ή ενετική περίοδο δεν επιβεβαιώνεται έως τώρα από οικοδομικά λείψανα.
«Aλλά το Άστρος και Αστρίτσι δεν είναι ένα και το αυτό σημείον» (Νίκος Βέης ,Μνείαι του Άστρους σελ 97).
Στο παραπάνω χάρτη διακρίνονται στα ενδότερα ο οικισμός Toastri, που είναι το σημερινό Άστρος, το σημείο Laprici (Astritzi) που είναι το Κάστρο Παραλίου Άστρους και το νησί Stella που είναι η χερσόνησος του Παραλίου Άστρους . Σε διάφορες αναφορές του 1516, 1545,1547, 1570,1650 αναφέρονται το Toast(r)ι ,Toastri, σαν μεσογειακό τοπογραφικό σημείο και ανατολικά , νότια ανατολικά, βρίσκεται το τοπογραφικό σημείο Astritzi, Ostrici, Laprici σαν κάστρο και Stella σαν νησί. Σε τοπικά φυλλάδια λανθασμένα η αναφορά στους Ενετικούς χάρτες Stella για την χερσόνησο Παραλίου Άστρους (ήταν νησί πριν τον 5ο π.χ. αιώνα) ανεξήγητα και ατεκμηρίωτα συγχέεται με το κάστρο Estella ,που βρίσκεται στον Αγιάννη του Άστρους. Το κάστρο του Παραλίου Άστρους, δεν αναφέρεται από κανέναν ιστορικό μελετητή με το όνομα Estella (Εστέλλα), αλλά πολλοί ιστορικοί μελετητές συμφωνούν είναι το κάστρο Astritzi, Astrici, Ostrici, Laprici . Υπάρχουν αρκετοί Ενετικοί χάρτες που αναφέρουν την χερσόνησο με το όνομα Stella (Στέλλα) αλλά δεν υπάρχει χάρτης που αναφέρει την χερσόνησο η το κάστρο Παραλίου Άστρους με το όνομα Estella (Εστέλλα). Αυτονόητα άλλο είναι το νησί Stella , που είναι η χερσόνησος του Παραλίου Άστρους , και άλλο είναι το κάστρο Estella στον Αγιάννη.
Το 1516…« εν τω μνημείω τούτω λέγω,σημειούται toastri (= το Άστρος ) και Οstrici(= Αστρίτσι) … “Οθεν εξ όλων των προμνημονευθέντων μαρτυρίων, και άλλων τινων μεγαγενεστέρων χρόνων , ελέγχεται ότι το Αστρίτσι είναι διάφορον του Άστρους τοπογραφικόν σημείον»( Νίκος Βέης ,Μνείαι του Άστρους σελ 98)
Επίσης σε αναφορές του Stefano Magno to 1463,1467,1469 και άλλων για τα κάστρα του Μορέως το 1471 αναφέρονται δύο τοπογραφικά σημεία (κάστρα) Astro και Astrici , Astro και Astritzi.( Ν.Φλούδας Θυρεατικα Β. σελ 38). Οι παραπάνω αναφορές «Astro» είναι για το κάστρο Εστέλλα στον Αγιάννη ,στην τοποθεσία Ξεροκάμπι,όπως αναφέρουν πειστικά ο Ν.Βέης και πολλοί άλλοι ιστορικοί μελετητές και οι αναφορές Astrici και Astritzi είναι για το κάστρο Παραλίου Άστρους.
Δια ταύτα, για το Κάστρο Εστέλλα ( «Castiello la Estella» = Kάστρο του Άστρους) στον Αγιάννη του Άστρους
Τεκμηριωμένα, αναμφισβήτητα,οριστικά και τελεσίδικα το Κάστρο Εστέλλα ( «Castiello la Estella» = Kάστρο του Άστρους) είναι το κάστρο που βρίσκεται στη τοποθεσία “Ξεροκάμπι” στον Αγιάννη του Άστρους, όπως συμφωνούν όλοι οι διακεκριμένοι ιστορικοί μελετητές , και το Κάστρο Παραλίου Άστρους αναμφισβήτητα δεν είναι το κάστρο Estella , ποτέ δεν ήταν το Κάστρο Άστρους (Κάστρο Άστρους ήταν από το 1256 το γειτονικό Καστρο Εστέλλα στον Αγιάννη , ας μην προκαλούμε σύκχυση στην γειτονιά μας με το ιδιο όνομα για δύο κάστρα… ) , σίγουρα το Κάστρο Παραλίου Άστρους δεν χτίστηκε το 1256 , αλλά χτίστηκε τον 15ο αιώνα η αργότερα τον 17οαιώνα, όπως συμφωνούν διακεκριμένοι ιστορικοί μελετητές , και πιθανά ήταν το Αστρίτσι (Astritzi) των Ενετών, όπως αναφέρουν μερικοί ιστορικοί μελετητές.
Στα μεγάλα ατεκμηρίωτα παραμύθια στα φυλλάδια και στο διαδίκτυο ,που πάντοτε δεν περιέχουν αναφορές και ιστορικά στοιχεία από αξιόπιστες πηγές ,που ονομάζουν ατεκμηρίωτα και αυθαίρετα το Κάστρο Παραλίου Άστρους «Castro Estella», αναμφισβήτητα «λείπει το στοιχείο της αλήθειας, η ιστορία καταντά ανωφελές διήγημα»( Πολύβιος, 202 π.Χ. – 120 π.Χ.) και γίνεται έκδηλο « όσα λέγουν οι Έλληνες είναι, καθώς μου φαίνεται, πολλά και γελοία.» ( Εκαταίος ο Μιλήσιος , περ. 560 π.Χ. – περ. 480 π.Χ.)
Ο οικιστής του Παραλίου Άστρους Αγιαννίτης στρατηγός Πάνος Ζαφειρόπουλος η Άκουρος
Πηγές
Γιάννης Γρηγ. Κουρόγιωργας. Ιστορία του Άστρους και του Αγιάννη του Άστρους Κυνουρίας, διαλεκτά κείμενα PDF- (2025) .
Κάστρο Εστέλλα στον Άγιο Ιωάννη (Αγιάννη) Κυνουρίας
Νίκο Α. Βέη , Μνείαι του Άστρους (σελ 93-104)
Αναστάσιος Ι. Μπάλλας ,Πελοποννησιακά, Τόμος ΚΓ Εταιρείας Πελοποννησιακών Σπουδών,Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών , Άστρος ( σ.209-210 Κάστρο Άστρους )
Νικολάου Ι. Φλούδα – Θυρεατικά, Άγιος Ιωάννης, Μητρόπολις Οικισμών Θυρέας (Κυνουρίας), τόμος Γ’, Αθήνα 1983
Νικολάου Ι. Φλούδα – Θυρεατικά, Άστρος Το Χρυσήλιον και Ιστορικόν τόμοι Β’, Αθήνα 1982
Θυρεάτις Γη ( Ιστορία – Αρχαιολογία – Λαογραφία ) Ιωάννης Κουσκουνάς – Κυριάκος Χασαπογιάννης -Ιωάννης Κακαβούλιας. 1981 book4.pdf (zafeiris.gr)
Ιωάννη Μ. Αρβανίτη – Από τις Πηγές του Λαού μας, τόμος A,Β, Αθήνα 1985,8
Αρβανίτη Σμ., «Το κάστρο του Παραλίου Άστρους Κυνουρίας. Πρώτες παρατηρήσεις», Πρακτικά του Ζ΄ Διεθνούς Συνεδρίου Πελοποννησιακών Σπουδών (Πύργος- Γαστούνη-Αμαλιάδα, 11-17 Σεπτεμβρίου 2005), τ. Δ΄, Βυζάντιον-Συμπληρώματα, Πελοποννησιακά, Παράρτημα 27 (2007), 385-410
Εστέλλα, κάστρο – mobileContent – eCastles (culture.gr)
Κάστρο Εστέλλα – Ελληνικά Κάστρα – Kastra.eu
Παράλιο Άστρος – mobileContent – eCastles (culture.gr)
Κάστρο Παράλιου Άστρους – Ελληνικά Κάστρα – Kastra.eu
Home – Κοινότητα Άστρους (koinotita-astrous.gr)
http://ecastles.culture.gr/ (του ΥΠ.ΠΟ.Α.)
Π.Β.Φάκλαρης. Παράλιο Άστρος (2023)
Ο οικιστής του Παραλίου Άστρους Αγιαννίτης στρατηγός Πάνος Ζαφειρόπουλος η Άκουρος
Οι δύο φωτογραφίες για το Κάστρο Εστέλλα , που αναφέρεται «Κεντρικός πύργος Άστρους» και «Τείχη της ακρόπολης του Άστρους» είναι Από το Αναστάσιος Ι. Μπάλλας ,Πελοποννησιακά, Τόμος ΚΓ Εταιρείας Πελοποννησιακών Σπουδών,Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών
Οι άλλες φωτογραφίες για το Κάστρο Εστέλλα στον Αγιάννη από το φίλο και γείτονα μας στη παλιά “μητρόπολη του Αγιάννη Σουληνάρι” Θόδωρο Μαγκλή.
Για περισσότερα δείτε τους παρακάτω συνδέσμους
Για το Κάστρο Εστέλλα (στον Αγιάννη)
Κάστρο Εστέλλα στον Άγιο Ιωάννη (Αγιάννη) Κυνουρίας
Εστέλλα, κάστρο – mobileContent – eCastles (culture.gr)
Κάστρο Εστέλλα – Ελληνικά Κάστρα – Kastra.eu
Κάστρο της Ωριάς Αρκαδίας – Βικιπαίδεια (wikipedia.org)
Για το Κάστρο Παραλίου ¨Αστρους
Κάστρο Παραλίου Άστρους η των Ζαφειρόπουλων
Παράλιο Άστρος – mobileContent – eCastles (culture.gr)
Κάστρο Παράλιου Άστρους – Ελληνικά Κάστρα – Kastra.eu
Ο οικιστής του Παραλίου Άστρους Αγιαννίτης στρατηγός Πάνος Ζαφειρόπουλος η Άκουρος
Έχει δημοσιευθεί στους Συνεργάτες μας Astros Kynouria News
Η εκπομπή της ΕΡΤ Τοπόσημα του 1821 -Επίδαυρος, Άστρος, Τροιζήνα, που ήταν εκτός θέματος σχετικά με το ιστορικό Άστρος, με τις ανακρίβειες και τις άσχετες μπαρούφες ,αφού βάλλανε ένα δανεικό πεινασμένο « λύκο να φυλλάξει τα πρόβατα» του γείτονα , δεν ξεχάστηκε από την τοπική κοινωνία, ούτε θα ξεχασθεί ποτέ. Αντίθετα μας άνοιξε τα μάτια και «διαβαζουμε την ιστορία μας» που δεν «ξαναγράφεται ούτε σβήνεται» με τίποτα . Πως να σβηστεί το Χρονικό του Μορέως και η διακήρυξη της Β’Εθνοσυνέλευσης ¨ του Έθνους των Ελλήνων»….
Διαβάζοντας την ιστορία μας βρήκαμε ενδιαφέροντα θέματα σχετικά με τα κάστρα μας, από βιβλιογραφία που μας πρότεινε το Υπουργείο Πολιτισμού, και θέλουμε να μοιραστούμε με τους αναγνώστες μας που ενδιαφέροντε για ιστορικά θέματα και εκείνους που «διαβάζουν την ιστορία μας».
Από το Υπουργείο Πολιτισμού ΥΠΠΟΑ/ΕΦΑΑΡΚ/ Α.Π. 91048/03-03-2022
«Όσον αφορά, τέλος, στο τρίτο ερώτημά σας σχετικά με τα κάστρα αρμοδιότητας της Υπηρεσίας μας, σας παραθέτουμε τους κάτωθι υπερσυνδέσμους προκειμένου όχι μόνο να ενημερωθείτε για το ποια είναι τα κάστρα της Κυνουρίας αλλά και για να σταχυολογήσετε χρήσιμες πληροφορίες ιστορικού και αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, ούτως ώστε να έχετε μια σφαιρική θεώρηση σχετικά με το θέμα:»
http://ecastles.culture.gr/ (του ΥΠ.ΠΟ.Α.)
astrosgr.com – Γιάννης Κουρόγιωργας
Το κάστρο Εστέλλα, «Castiello la Estella» Κάστρο του Άστρους , στη τοποθεσία Ξεροκάμπι του Αγιάννη , διακρίνεται σαν μακρυνό αστέρι «επάνω εις τα όρη » suso en law montanyas , όπως αναφέρεται στο Χρονικό του Μορέως. Στο βάθος ευθεία ο Αργολικός και στο κέντρο στο μικρό λόφο είναι το «νησί» που είναι το Κάστρο Παραλίου Άστρους . Είναι αυτονόητο, ποτέ και πουθενά δύο γειτονικά κάστρα δεν είχαν το ίδιο όνομα . Τεκμηριωμένα το Castiello la Estella» Κάστρο του Άστρους βρίσκεται στον Αγιάννη και δεν υπαρχει άλλο γειτονικό κάστρο με το όνομα Εστέλλα,η Κάστρου του Άστρους, τελεία και πάβλα. Οι φωτογραφίες από το φίλο και γείτονα μας στη παλιά “μητρόπολη του Αγιάννη Σουληνάρι” Θόδωρο Μαγκλή
.
Διακρίνεται παραπάνω ο κεντρικός πύργος του Κάστρου Εστέλλα (Άστρους) στον Αγιάννη . Ο Άγιος Ιωάννης (Αγιάννης ) είχε και την ονομασία Άστρος, Αγιάννης Άστρους, Επάνω Άστρος, Ορεινό Άστρος , Αγιαννίτικα Καλύβια.
Νίκο Α. Βέη , Μνείαι του Άστρους
..”.Και ακριβώς επί μεμονωμένου βουνού άνωθεν του Αγίου Ιωάννου (=Επάνω Άστρους) κείται … το Κάστρο τη Ωριάς …Κατά την εμήν γνώμην μετά τας ανωτέρω εξηγήσεις πιθανώτατα δυνάμεθα να ταυτίσωμεν το Κάστρο της Ωριάς του Πάρνωνος προς το Estella =Άστρος.”(σελ 99-100)
astrosgr.org - Iστορία του Άστρους 