Αν δεν έχεις μαζέψει ελιές, δεν ξέρεις τι θα πει δουλειά, λένε όσοι ζουν από τη συλλογή και την επεξεργασία αυτού του πολύτιμου καρπού που παίζει πρωταρχικό ρόλο στην ελληνική οικονομία και διατροφή, ενώ είναι συνυφασμένος με την ιστορία του τόπου μας.
Στην Κυνουρία η ελιά ευδοκιμεί και οι ντόπιοι ασχολούνται με την καλλιέργειά της εδώ και αιώνες. Εμείς συναντήσαμε τον κ. Ευάγγελο Πετρόπουλο, ο οποίος έχει δημιουργήσει στο Κορακοβούνι το Μουσείο της Ελιάς, στον χώρο ενός παλιού ελαιοτριβείου που έχει μια μακρά και ξεχωριστή ιστορία.
Ο κ. Πετρόπουλος μάς ξενάγησε στο φροντισμένο μουσείο και μας εξήγησε όλη τη διαδικασία της παραγωγής ελαιολάδου.
Το ελαιοτριβείο αυτό, όπως μας είπε, λειτούργησε από το 1884 έως και το 1920. Εκείνη τη χρονιά ξεκίνησε μια κοινοπραξία και το ελαιοτριβείο υποστηρίχθηκε μηχανικά, με τη μηχανή Deutsch, 25 hp, με μονό παράλληλο πιστόνι.
Πριν από το 1920, δεν υπήρχε κανενός είδους μηχανή ή μηχανική υποστήριξη στην παραγωγή ελαιολάδου, παρά μόνο ένα άλογο και οι εργάτες.
Η ελιά: Ένας αρχαίος καρπός
Η ελιά ήταν το σύμβολο της Ελλάδας στην αρχαιότητα και το ελαιόλαδο χρησιμοποιούνταν όχι μόνο για τις θρεπτικές του αξίες αλλά και για φαρμακευτικούς σκοπούς. Μεταξύ του 7ου και του 3ου αιώνα π.Χ. αρχαίοι φιλόσοφοι, φυσικοί και ιστορικοί κατέγραψαν τις βοτανικές του ιδιότητες. Η συμβολική σημασία της ελιάς όπως και η κοινωνική και οικονομική αξία του ελαιόλαδου διείσδυσε σε όλους τους τομείς της ζωής κατά την αρχαιότητα. Το κλαδί της ελιάς ήταν το βραβείο στους Ολυμπιακούς αγώνες, από το 776 π.Χ. και συμβόλιζε την ειρήνη και την υποχρεωτική ανακωχή στην αρχαιότητα, σε όλο τον κόσμο, κατά τη διάρκεια των Αγώνων. Η τιμή για τους νικητές στους Παναθηναϊκούς Αγώνες, που λάμβαναν χώρα κάθε τέσσερα χρόνια στην Αθήνα για να τιμήσουν την Θεά Αθηνά, την Προστάτιδα της πόλης, ήταν αμφορείς γεμάτοι με ελαιόλαδο…
Η παραγωγή ελαιόλαδου στις Ελληνικές περιοχές κατά τη διάρκεια της Βυζαντινής εποχής συνεχίστηκε και η Αυτοκρατορία έκανε την μεγαλύτερη εξαγωγή λαδιού στον κόσμο. Ένα μεγάλο μέρος από την συνολική παραγωγή εκείνη την εποχή προερχόταν από ελαιώνες που υπήρχαν στα Χριστιανικά μοναστήρια. Η παραγωγή του ελαιόλαδου στην Ελλάδα δεν επηρεάστηκε από την πτώση της Κωνσταντινούπολης στα Οθωμανικά στρατεύματα και το τέλος της Βυζαντινής εποχής. Το δένδρο και το λάδι, εκείνη την εποχή, είχε καταλάβει ένα σημαντικό μέρος στην τελετουργία της Ορθόδοξης Χριστιανικής εκκλησίας. Ήταν σύμβολα αγάπης και ειρήνης, και ένα σημαντικό κομμάτι σε διάφορες τελετές, όπως στο βάπτισμα μέχρι και στις λάμπες που χρησιμοποιούσαν στις εκκλησίες όπως επίσης και τα μικρά εικονοστάσια που υπάρχουν σε κάθε Ελληνικό σπίτι. Η ελιά και οι καρποί της παίζουν ακόμη και σήμερα έναν πολύ σημαντικό ρόλο στην κοινωνική κουλτούρα της χώρας όπως και στην οικονομική ζωή της.
Στις γεωργικές περιοχές της χώρας, μία ελιά φυτεύεται όταν γεννιέται ένα νέο παιδί. Η ελιά και το παιδί θα μεγαλώσουν ταυτόχρονα. Όταν το παιδί ξεκινάει το σχολείο, στην ηλικία των 6 ετών, η ελιά είναι έτοιμη να καρποφορήσει. Η ελιά θα μεγαλώσει με την οικογένεια, θα επιζήσει και θα βρίσκεται εκεί πολλές γενιές αργότερα για να θυμίζει την συνέχιση και την εξέλιξη της ζωής.Υπολογίζεται ότι σήμερα υπάρχουν γύρω στα 800 εκατομμύρια ελαιόδενδρα στον κόσμο με τη συντριπτική πλειοψηφία τους, στις μεσογειακές χώρες. Η φυσιολογική διάρκεια ζωής ενός ελαιόδενδρου είναι 300 έως 600 χρόνια. Υπάρχουν ελιές με ηλικία που ξεπερνά τα 1.000 χρόνια και περισσότερες από 70 ποικιλίες ελαιόδενδρων στον κόσμο.
Στο διακρινόμενο παλαιό κτήριο του αγροκηπίου Καρυτσιώτη στο Άστρος, το 1959 ο αρχαίος Έλληνας και αείμνηστος καθηγητής μας Κυριάκος (Κούλης ) Χασαπογιάννης στέγασε για πρώτη φορά το Αρχαιολογικό Μουσείο Άστρους.
Η Σχολή Καρυτσιώτητου Αγιάννη (1798 μέχρι το 1826) και περισσότερο το παράρτημα της Σχολής του Αγιάννη στο Άστρος ( 1805 μέχρι το 1971), έπαιξε καταλυτικό ρόλο για την τοπική κοινωνία για πολλά χρόνια και ακόμα μέχρι σήμερα, αφού όλοι οι Αγιαννίτες και οι Αστρεινοί με πολύ μόχθο και με κάθε θυσία επιθυμούσαν τα παιδιά τους να μάθουν γράμματα και σαν απόφοιτοι «καλαμαράδες» να αλλάξουν την ζωή τους ,σύμφωνα με τις «έξυπνες» προσδοκίες του μεγάλου ευεργέτη τους Δημητρίου Καρυτσιώτη, «ο οποίος ουδέποτε λησμόνησε την ιδιαίτερη πατρίδα του, και ίδρυσε σε αυτήν σχολείο με δικές του δαπάνες, για να ανακτήσει η νεότητα του τόπου και των γύρω περιοχών την πατροπαράδοτη αρετή» .Οι χιλιάδες απόφοιτοι της Σχολής Καρυτσιώτη στο Άστρος «έφαγαν» κυριολεκτικά με τα άρβυλα τους τα σκαλοπάτια της σχολής και αποκαλούντο «καλαμαράδες» (έγραφαν με το καλαμάρι, και ήξεραν γράμματα …, δηλαδή ήταν μορφωμένοι) , και προσέφεραν πολλά στο έθνος.
Επέτειος 25ης Μαρτίου 1946. Καθηγητές και μαθητές του Γυμνασίου Άστρους απαθανατίζονται στο προαύλιο του σχολείου λίγα χρόνια μετά την απελευθέρωση από τη Γερμανική κατοχή. Αναγνωρίζονται από αριστερά οι καθηγητές Ιωαν. Σιούτος, Κων. Καλλίτσης, Νικ.Φλούδας, Κυρ. Χασαπογιάννης, … Στην άκρη δεξιά της φωτογραφίας ο επιστάτης του σχολείου Στράτης Πενταφρόνιμος.Η φωτογραφία από το αρχείο του Kostas Pentafronimos
Καθηγητές του Γυμνασίου Άστρους τη δεκαετία του ‘40. Από αριστερά 2ος Παν. Ταλλιαδώρος, 3ος Κυρ. Χασαπογιάννης, 4ος Νικ. Φλούδας, 5ος Ιωαν. Κουσκουνάς, 6ος Κων. Καλλίτσης, 7ος Ιωαν. Πενταφρόνιμος. Η φωτογραφία από το αρχείο της οικογένειας Ιωαν. Πενταφρόνιμου.
Επέτειος 25ης Μαρτίου στα χρόνια του ΄50. Από το αρχείο της οικογένειας Κορδογιάννη.
Μαθητές και μαθήτριες ντυμένοι όμορφα για την γιορτή της 25ης Μαρτίου την δεκαετία του 1950 μροστά στο τότε γυμνάσιο Άστρους στη σχολή Καρυτσιώτη, σήμερα Αρχαιλογικό Μουσείο Άστρους .Διακρίνεται καθιστός στη μέση μπροστά ο φιλόλογος Ιωάννης Αρβανίτης ( δεν τον πρόφτασα είχε φύγει για Κωνσταντινούπολη η Γαλλία )και πίσω του όρθιος και ο ψηλότερος ο σεβαστός καθηγητής μας μαθηματικός Λάμπρος Κορδογιάννης. πού αν και ήταν αυστηρός για πολλούς στη βαθμολογία (το 10 και 12 σύννεφο…)
Η Σχολή Καρυτσιώτηήταν το Λύκειο Άστρους το 1967.
Η Σχολή Καρυτσιώτη στο Άστρος λειτούργησε για πολλά χρόνια σαν δημόσιο σχολείο από το 1805-1971 . Έκλεισε το 1971 και το 1985 στέγασε το Αρχαιολογικό Μουσείο Άστρους .Η παραπάνω φωτογραφία είναι το 1967 με μαθητές της τελευταίας τάξης και τον επιστάτη (κτύπαγε το κουδούνι ) του Λυκείου Άστρους.
Από τη Σχολή Καρυτσιώτη πέρασαν χιλιάδες μαθητές που με τα άρβυλα τους «έφαγαν» τα σκαλοπάτια του κτηρίου, που ένας ανόητος υπάλληλος…. αντικατάστησε με καινούργια μάρμαρα , γιατί δεν ήξερε και «ούτε υπήρχε άλλος τρόπος» να διατηρήσει την ιστορία μας και την ασφάλεια των επισκεπτών
Αρχαιολογικό Μουσείο Άστρους (1959)
Στην παραπάνω φωτογραφία διακρίνεται η ιστορική και επιβλητική κεντρική είσοδος του αγροκηπίου, αριστερά από τα φοινικόδεντρα, από εδώ πέρασαν οι πληρεξούσιοι της Εθνοσυνέλευσης και ο Κολοκοτρώνης, στα αριστερά οι δύο σειρές με τις περίπου 20 μουσμουλιές, που δεν καταφέραμε να τις διατηρήσουμε….. και ξεχάστηκαν από τους αρμόδιους, τα τετράγωνα «δρομάκια» με τα λουλούδια και στα δεξιά το κτήριο του αγροκηπίου, που πριν την δεκαετία του 1950 στεγαζότανε ο υπεύθυνος γεωπόνος για το αγροκήπιο και έγινε το Αρχαιολογικό Μουσείο Άστρους το 1959.
Η ιδέα του μουσείου Άστρους ξεκίνησε και έγινε πραγματικότητα από τον αείμνηστο καθηγητή μας Κυριάκο (Κούλη) Χασαπογιάννη (διακρίνεται στη φωτογαφία το 1966) Το πρώτο μουσείο Άστρουςστεγάστηκε το 1959 στο διώροφο πλίθινο κτήριο του Αγροκηπίου ,που δεν υπάρχει σήμερα, και βρισκόταν στη γωνία του «Αγροκηπίου Καρυτσιώτη », απέναντι από το παλιό σπίτι του Δημητράκη Ευθυμίου , όπως φαίνεται στην παραπάνω φωτογραφία , παλιότερα στέγαζε τον γεωπόνο και τους κηπουρούς του αγροκηπίου. Εδώ έκτισε την ιδέα του Αρχαιολογικό Μουσείου Άστρους .
Το κτήριο του αγροκηπίου όπως ήταν πριν την κατεδάφιση αργότερα απο το 1985,διακρίνεται η επιγραφή Αρχαιολογικό Μουσείο Άστρους και τα κάγγελα στα παράθυρα για την ασφάλεια των μνημείων. O «αρχαίος Έλληνας» Κούλης Χασαπογιάννης, κουβαλούσε τα μαρμάρινα αγάλματα με τους συγχωριανούς του χωρικούς και ζήταγε καμιά φορά και την βοήθεια του Πάνου Καμπύλη, που ήταν νεότερος και δυνατότερος, να τα ανεβάσουν στη σκάλα και λόγω της μεγάλης ηλικίας του έπιανε και αυτός δήθεν από μια άκρη για να βοηθήσει. Τα κάγκελα στα παράθυρα για ασφάλεια από τους αρχαιοκαπήλους συνεργάτες, δεν τα είχε βάλλει ο Καρυτσιώτης ούτε ο γεωπόνος και οι κηπουροί του αγροκηπίου, τα είχε βάλλει με τα χέρια του …ο αείμνηστος καθηγητής μας και τα επιθεωρούσε κάθε φορά που άνοιγε του Μουσείο Άστρους.
Όταν μετά από περίπου 40 χρόνια διδασκαλίας και ξεναγώγισης στο ίδιο τόπο, έγινε επιθεωρητής και έπρεπε να φύγει από το Άστρος για πρώτη φορά και να πάει στη Ρόδο, παρέδωσε συγκινημένος το αγαλματάκι ,(αυτοηδονιζόμενο σάτυρος) «δημόσια» για κάθε ενδεχόμενο, στο άλλο αείμνηστο καθηγητή μας Πάνο Καμπύλη, που έπρεπε να τον επιβεβαιώσει ότι θα το πρόσεχε και θα το έπαιρνε στο σπίτι του. Ο αείμνηστος καθηγητής μας Παναγιώτης (Πάνος) Καμπύλης συνέχισε με το ίδιο και καλύτερο τρόπο να υπηρετεί το μουσείο και τον τόπο.Στο κτήριο της Σχολής Καρυτσιώτη στο Άστρος στεγάζεται από το 1985 το Αρχαιολογικό Μουσείο Άστρους, που έκλεισε αδικαιολόγητα αρχικά το 2008 με την «πρόφαση της ρωγμής» που αργότερα έγιναν άλλες προφάσεις, «πρόφαση στατικής επάρκειας»…. για να γίνουν αργότερα «μελέτες», «πολλές μελέτες».Ο φίλος και σεβαστός μας καθηγητής Ηλίας Σακαλής, με την αναμφίβολα επίδραση του άλλου αείμνηστου καθηγητού μας Μίμη Σακαλή και του Γεωργίου Σταϊνχάουερ, έφορου αρχαιοτήτων του ΥΠΠΟΑ, έφερε το έργο όπως το ξέρουμε σήμερα με μεγάλη εξυπνάδα και πολλή δουλειά , μετέφερε το Μουσείο Άστρους στη Σχολή Καρυτσιώτη. Πολλοί άλλοι γνωστοί και άγνωστοι συμπατριώτες μας συνέχισαν και συνεχίζουν σήμερα το έργο και την παρακαταθήκη, που άφησε ο «αρχαίος Έλληνας» Κούλης Χασαπογιάννης ,αδιάκοπα όσο μπορούν και αμισθί , όπως έκαναν όλοι οι προηγούμενοι.
DCIM\101MEDIA\DJI_0187.JPG
Το κτήριο τηςΣχολής Καρυτσιώτη,( όχι τα μνημεία του μουσείου) , το Προαύλειοτη Σχολής (μπλε γραμμή) και ο χωριστός γειτονικός «Ιερός Χώρος» της Β’ Εθνοσυνέλευσης των Ελλήνων (κίτρινη γραμμή) εíναι σεμνός , αρμονικός και επιβλητικός, είναι «διατηρητέον ιστορικόν μνημείον», «ιστορικό τόπος», «αρχαιολογικός χώρος» και είναι «μουσείο από μόνος του» .Πρέπει να γίνουν αμέσως προσβάσιμα στους επισκέπτες χωρίς περιορισμούς και χωρίς άλλες δικαιολογίες ,για να προβάλλουμε επιτέλους την πολιτιστική μας κληρονομιά και να μην τα ξεχάσουν τα παιδιά μας.
astrosgr.org - Iστορία του Άστρους 