«Παραιτώ της πατρίδος μου το κτίριον της Σχολής και το υποστακτικόν (Αγροκήπιο) του Άστρους με όλα τα συμπεριλαμβανόμενα εις το κοντράτο (συμβόλαιο) καμωμένου παρ’ εμού. Μάϊος 1819 Δ.Καρυτσιώτης» …. «εις σιτηρέσιον του σχολείου τας προσόδους υποστατικού αξιολόγου πολυδένδρου και ευκάρπου».
Ο μεγάλος εθνικός ευεργέτης μας Δημήτριος Καρυτσιώτης (1741-1819) γεννήθηκε στον Άγιο Ιωάννη (Αγιάννη) και κατά την Αγιαννίτικη παράδοση έφυγε το 1756 από την τοποθεσία Καρύτσα του Αγιάννη , δέκα πέντε χρονών «με το ένα τσαρούχι». Το 1798 έκτισε την μεγαλοπρεπή και «καλλιμάρμαρο» Σχολή Καρυτσιώτη στον λόφο Κουτρί στον Αγιάννη και το 1805 έκτισε στο Άστρος το παράρτημα της Σχολής του Αγίου Ιωάννη. Επίσης το 1798 σε αριστοκρατικό και περίβλεπτο σημείο της παραλίας της Τεργέστης άρχισε την ανέγερση μεγαλοπρεπούς μεγάρου, τελείωσε το 1805, και προς τιμήν της ιδιαίτερης πατρίδας του, ο μεγάλος εθνικός ευεργέτης μας έθεσε την επιγραφή «ΑΣΤΡΟΣ».
Το Ελληνικό κράτος αναγνωρίζοντας την μεγάλη προσφορά της Σχολής Καρυτσιώτη στο Ελληνικό έθνος κήρυξε σαν «ιστορικόν διατηρητέον μνημείον», «ιστορικό τόπο» και «αρχαιολογικόν χώρον».
- Περιοχή «Κουτρί» Αγίου Ιωάννη (όπου η ιστορική Σχολή Καρυτσιώτη, ΥΑ 147099/8654/11-4-1960, ΦΕΚ 199/Β/11-5-1960. Περί κηρύξεως αρχαιολογικού χώρου. «Χαρακτηρίζομεν ως αρχαιολογικόν χώρον την περιοχήν «Κουτρί» του χωρίου Άγιος Ιωάννης Κυνουρίας, θερινήν έδραν του Άστρους, ένθα ελειτούργησεν η ιστορική σχολή Καρυτσιώτη εν έτει 1798».
- Διδακτήριον Άστρους, ΥΑ 47192/1433/11-6-1946, ΦΕΚ 127/Β/8-8-1946. «Κηρύσσομεν ως ιστορικόν διατηρητέον μνημείον το εν Άστρει διδακτήριον ένθα συνήλθεν εν έτει 1823 η β’ Εθνική Συνέλευσις».
- ΥΑ ΥΠΠΟ/ΓΔΑΠΚ/ΑΡΧ/Β1/Φ30/65069/3340/1-8-2005, ΦΕΚ 1194/Β/30-8-2005. Τίτλος ΦΕΚ Χαρακτηρισμός της πλατείας σχολής Καρυτσιώτη και τμήματος του αγροκηπίου, στο Άστρος Κυνουρίας, ως ιστορικού τόπου.
«Στο αγροκήπιο αυτό έλαβαν χώρα δύο σημαντικά γεγονότα της Επαναστάσεως, το γνωστό ως «κολοκοτρωναίικο τραπέζι της συμφιλίωσης» στις 19 Ιουνίου 1821, στο οποίο είχαν προσέλθει οι οπλαρχηγοί, προκειμένου να ξεπεραστούν οι αντιθέσεις και να ομονοήσουν για την επιτυχία της Επανάστασης που τότε ξεκινούσε, καθώς επίσης και η Β΄ Εθνοσυνέλευση των Ελλήνων (30 Μαρτίου έως τις 18 Απριλίου του 1823) με την παρουσία οπλαρχηγών, πολιτικών, πλήθους λαού και στρατού. Εντός της Σχολής η οποία περιλαμβάνεται στον υπό κήρυξη χώρο, συντάχθηκε η διακήρυξη της Εθνοσυνέλευσης».
Ο μεγάλος εθνικός ευεργέτης μας ,είχε επίσης προετοιμάσει και την επιγραφή για τον τάφο του, που μας δείχνει συνοπτικά τον χαρακτήρα του, την αγάπη του για την πατρίδα του ,που δεν ξέχασε ποτέ, και την δέσμευση του για «γράμματα» και μόρφωση των νέων της πατρίδας του.
Από το http://www.arcadiaportal.gr,Εύα Γαλανιάδη
«Το επίγραμμα στον τάφο του,(πού έχει σημασία έγραψε ο ίδιος), το οποίο παραθέτουμε στα νέα ελληνικά, συμπυκνώνει εύγλωττα όλη του την πορεία:» …«Εδώ κείται ο Δημήτριος Καρυτσιώτης, ο οποίος κατά την ευσέβεια, την επιείκεια και κατά την τιμιότητα στις συμβολαιογραφικές πράξεις σε όλους τους Έλληνες και ξένους ήταν σεβαστός έως την τελευταία μέρα της ζωής του, και ο οποίος ουδέποτε λησμόνησε την ιδιαίτερη πατρίδα του, και ίδρυσε σε αυτήν σχολείο με δικές του δαπάνες, για να ανακτήσει η νεότητα του τόπου και των γύρω περιοχών την πατροπαράδοτη αρετή».
- Η Σχολή Καρυτσιώτη ήταν ένα είδος πανεπιστημίου για εκείνη την εποχή, αφού οι μαθητές διδάσκονταν αρχαίους Έλληνες συγγραφείς, μαθηματικά, φυσική – χημεία, γαλλικά και ιταλικά κ.α. Το 1798 , δεκατρία χρόνια πριν το 1821, υπήρχαν σε ολόκληρη την Ελλάδα μόνο τέσσερα εφάμιλλα σχολεία.
- Έχτισε, ακόμη, οικήματα για τους μαθητές που φοιτούσαν στη Σχολή και για τους διδασκάλους.
- Επιπλέον, εφοδίασε τη Σχολή με όργανα φυσικής, αστρονομίας, χημείας, χάρτες και άλλα εποπτικά μέσα διδασκαλίας.
- Έστελνε μάλιστα και χρηματικά ποσά για την πληρωμή των διδασκάλων και των ιατρών που εργάζονταν εκεί.
- Ο Καρυτσιώτης πλούτισε τη Σχολή με βιβλία και δημιούργησε μία μεγάλη βιβλιοθήκη. Τα βιβλία αυτά βρίσκονται σήμερα στο ίδρυμα Ζαφείρη στο Άστρος.
- Ήθελε να ιδρύσει στην πατρίδα του μια σχολή, εφάμιλλη των Ευρωπαϊκών, που θα παρείχε τη γνώση στους μαθητές, δίνοντας τους την ευκαιρία να διαλέξουν δύο κατευθύνσεις: την εμπορική και την επαγγελματική.
Η Σχολή Καρυτσιώτη του Αγιάννη και περισσότερο το παράρτημα της σχολής στο Άστρος ,λειτούργησε από το 1805 μέχρι το 1971, έπαιξε καταλυτικό ρόλο για την τοπική κοινωνία για πολλά χρόνια και ακόμα μέχρι σήμερα, αφού όλοι οι Αγιαννίτες και οι Αστρεινοί με πολύ μόχθο και με κάθε θυσία επιθυμούσαν τα παιδιά τους να μάθουν γράμματα και σαν απόφοιτοι «καλαμαράδες» να αλλάξουν την ζωή τους ,σύμφωνα με τις «έξυπνες» προσδοκίες του μεγάλου ευεργέτη τους Δημητρίου Καρυτσιώτη. Οι απόφοιτοι της Σχολής Καρυτσιώτη μέχρι την δεκαετία του 1970 «έφαγαν» με τα άρβυλα τα σκαλοπάτια της σχολής και αποκαλούντο «καλαμαράδες»( έγραφαν με το καλαμάρι, και ήξεραν γράμματα …, δηλαδή ήταν μορφωμένοι) , και προσέφεραν πολλά στο έθνος.
Στο κτήριο της σχολής στο Άστρος στεγάζεται από το 1985 το Αρχαιολογικό Μουσείο Άστρους, που έκλεισε αδικαιολόγητα αρχικά το 2008 με την «πρόφαση της ρωγμής» που αργότερα έγιναν άλλες προφάσεις, «πρόφαση στατικής επάρκειας»…. για να γίνουν αργότερα «μελέτες», «πολλές μελέτες»…
Εις τη διαθήκην του την 27η Φεβρουαρίου 1819 στη Τεργέστη. Δημήτριος Καρυτσιώτης, εις παράγραφον 5 της διαθήκης του «5) Αφήνω εις την πατρίδα μας (χωρίον μας) το κτίριον του σχολείου και την περιουσίαν του Άστρους(Astro) ως είναι»( Φλουδας ,Θυρεατικα Β’ σελ 312).
Ο μεγάλος εθνικός ευεργέτης μας, «ουδέποτε λησμόνησε την ιδιαίτερη πατρίδα του και ίδρυσε σε αυτήν σχολείο με δικές του δαπάνες,»… «εις την πατρίδα Άστρος», αλλά πίστευε δεν ήταν αρκετά ,έβλεπε πολύ μακρύτερα και τον ενδιέφεραν διαχρονικά περισσότερο «τα γράμματα» και η μόρφωση των νέων της πατρίδας. Για να συνεχίσει να λειτουργεί η Σχολή Καρυτσιώτη στο μέλλον αδιάκοπα μετά τον θάνατο του , «για να ανακτήσει η νεότητα του τόπου και των γύρω περιοχών την πατροπαράδοτη αρετή».
Επίσης θεώρησε αναγκαίο και προσέφερε περισσότερα , για να είναι σίγουρος θα λειτουργεί η σχολή μετά τον θάνατο του.
Δώρισε το αγροκήπιο περίπου 48 στρεμμάτων στην Σχολή Καρυτσιώτη και στους Αστρεινούς, και έφερε το νερό στο Άστρος , για να λειτουργεί η Σχολή και να εξυπηρετούνται οι Αστρεινοί.
- Πριν το 1805 δώρισε στους κατοίκους του Άστρους και στη Σχολή μια έκταση περίπου 48 στρεμμάτων, το λεγόμενο «υποτακτικόν» (Αγροκήπιο) , δίπλα και γύρω από τη Σχολή για να πληρώνονται για δίδακτρα οι καθηγητές της σχολής και να τρώνε οι καθηγητές και οικότροφοι μαθητές της σχολής με τους καρπούς και τα φρούτα του «αγροκήπιου» όπως σταφύλια, μούσμουλα.
- Το ίδιο έτος (1805) ο αδερφός του, Γεώργιος Καρυτσιώτης, επίσης μεγαλέμπορος στην Τεργέστη, μετέφερε στο Άστρος με «σούγελο» (πέτρινο αυλάκι ) για 5-6 χιλιόμετρα το νερό από τη (Μάννα του νερού), πλησίον της Μονής Λουκους. Για «να ποτίζεται το αγροκήπιο για να είναι ανοικτή η Σχολή».
Σύμφωνα με την διαθήκη του Γεωργίου Καρυτσιώτη, το νερό ανήκε 1/3 στη Σχολή Καρυτσιώτη, 1/3 στους Αστρεινούς και 1/3 στη Ιερά Μονή Λουκούς, (στην πραγματικότητα έγινε το υδραγωγείο για διατήρηση της σχολής ). Ο σούγελος κατέληγε στο Αγροκήπιο Καρυτσιώτη και εξυπηρετούσε την ύδρευση και άρδευση του Άστρους μέχρι πρόσφατα.
Το 1806 ο Leake αναφέρει στο Άστρος υπήρχαν καλές εξοχικές κατοικίες, «πολλές από τις οποίες έχουν δύο πατώματα». (Leake Travels in Morea σελ 486). Μερικά αρχοντικά των προεστών του Αγιάννη κτίστηκαν στο Άστρος πριν το 1750, όπως το αρχοντικό του Καρυτσιώτη και σώζονται μέχρι σήμερα.
Ο πέτρινος «σούγελος» είχε μήκος περίπου 5 -6 χλμ ,σημαντικού έργου πριν διακόσια είκοσι χρόνια, και υπήρχαν στο Άστρος 3-4 βρύσες , στο σημερινό δημαρχείο, στον Άγιο Κωνστατίνο, δίπλα στο μετόχι της Λουκούς στην πάνω γειτονιά (που ήταν την δεκαετία του 1960 το γυμνάσιο Άστρους ), στο δημοτικό σχολείο, όπου οι κάτοικοι πήγαιναν για νερό και κουτσομπολιό… Πηγαίναμε με «τα βαρέλια και τις λαϊνες» πολύ μακριά για νερό . Θυμάμαι το «σούγελο» στην επάνω γειτονιά κοντά στο τότε γυμνάσιο, επίσης τον άλλο «σούγελο της Μελιγούς». Από το υδραγωγείο Καρυτσιώτη και άλλες πηγές υδρεύονται αρχικά το Άστρος, τα Κάτω Δολιανά, η Μονή Λουκούς, τα Κάτω Βέρβενα και το Παράλιο Άστρος.
Γύρω στο εξήντα έφεραν βρύσες σε όλο το χωριό σε κάθε γειτονιά και σιγά σιγά έβαλλαν νερό στα σπίτια αργότερα. Την δεκαετία του 1950 επίσης έφτιαξαν τσιμεντένια αυλάκια σε όλο το χωριό και από το νερό του “σούγελου” οι κάτοικοι άρχιζαν να ποτίζουν τα περβόλια και τα δέντρα τους. Στη γειτονιά μας με το πρώτο νερό οι κάτοικοι τότε φύτεψαν κολοκυθιές και γέμισαν όλοι οι δρόμοι , οι ελιές και τα σχίνα στους φράχτες μεγάλα κίτρινα κολοκύθια. Από το περιβόλι μας μια κολοκυθιά πέρασε απέναντι από το δρόμο ,σκαρφάλωσε σε μια ελιά και έπρεπε να ζητάμε την άδεια της γειτόνισσας να μαζέψουμε τα κολοκύθια μας.. Η γειτονιά από τότε ονομάστηκε «Κολοκυθού». Με το νερό σιγά σιγά άλλαξε το χωριό , οι κάτοικοι φύτευσαν τις πρώτες πορτοκαλιές και καλλιεργούσαν τα περβόλια τους, ο Καρυτσιώτης έβλεπε πολύ μπροστά….
Αργότερα οι νεότεροι για να φέρουν την «ανάπτυξη», αντίθετα με τις προσδοκίες του ευεργέτη μας, αδικαιολόγητα σταμάτησαν την άρδευση του χωριού , κατέστρεψαν τα τσιμεντένια αυλάκια και για κάθε ενδεχόμενο τα έχωσαν με τσιμέντο, για να μη γίνει πάλι άρδευση του χωριού ποτέ, για τους λόγους τους…αυτά καταλαβαίνανε, τι να πούμε!!!
Από, Πλατεία Καρυτσιώτη | Discover Kynouria
Η πλατεία καταλαμβάνει τμήμα του περίφημου «Αγροκηπίου» της Σχολής του Άστρους, μιας έκτασης 48 στρεμμάτων, που είχε δωρίσει ο Δημήτριος για την οικονομική εξασφάλιση της λειτουργίας της ίδιας της Σχολής: «εις σιτηρέσιον του σχολείου τας προσόδους υποστατικού αξιολόγου πολυδένδρου και ευκάρπου».
Το Αγροκήπιο συνδέεται στα βόρεια με τον περιμαντρωμένο χώρο όπου βρίσκεται το κτήριο της Σχολής και ο Ιερός Χώρος που πραγματοποιήθηκαν οι συνεδριάσεις της Β΄ Εθνοσυνέλευσης (29 Μαρτίου -18 Απριλίου 1823). Ο Ιερός Χώρος έχει έκταση περ. 420 τ.μ. και ονομαζόταν «Περιβολάκι των δασκάλων». Οι εκάστοτε διδάσκαλοι της Σχολής νέμονταν τα προϊόντα του έως το 1899,(όπως είχε σχεδιάσει ο ευεργέτης μας) όταν όλο το περιβόλι του Καρυτσιώτη περιήλθε στο Κράτος, ως Δημόσιο Αγροκήπιο.
Στο Προαύλειο Χώρο της Σχολής Καρυτσιώτη στο Άστρος , που αδικαιολόγητα παραμένει κλειστό, σώζονται μέχρι σήμερα οι επιβλητικές καμινάδες των δωματίων των οικοτρόφων μαθητών της σχολής με την δική τους ξεχωριστή ιστορία. Οι επισκέπτες δεν επιτρέπεται να δουν τους τείχους, τις καμινάδες των δωματίων ….. και την Σχολή Καρυτσιώτη , που θέλει να διαφυλάξει και δεν θέλει να προβάλλει το ΥΠΠΟΑ. Τι να πούμε , τους τείχους….
Το Αγροκήπιο Καρυτσιώτη ήταν ένα μεγάλο περιβόλι και είχε μέχρι την δεκαετία του 1960 πολλά διάφορα καρποφόρα δένδρα ,σύμφωνα με τις προσδοκίες του ευεργέτη μας , «εις σιτηρέσιον του σχολείου τας προσόδους υποστατικού αξιολόγου πολυδένδρου και ευκάρπου».
Η στέρνα που μαζευόταν το νερό για να ποτίζεται το αγροκήπιο , βρισκόταν περίπου στη σημερινή είσοδο του καινούργιου γυμνασίου Άστρους , από εκεί άρχιζε η σειρά με τις μουσμουλιές μέχρι την επιβλητική είσοδο του αγροκηπίου , δίπλα στο αρχοντικό του Ευθυμίου ,που όλα τα έφαγε η ανάπτυξη και τα τσιμέντα….
Στην παραπάνω φωτογραφία διακρίνεται η ιστορική και επιβλητική κεντρική είσοδος του αγροκηπίου, αριστερά από τα φοινικόδεντρα, από εδώ πέρασαν οι πληρεξούσιοι της Εθνοσυνέλευσης και ο Κολοκοτρώνης, στα αριστερά οι δύο σειρές με τις περίπου 20 μουσμουλιές, που δεν καταφέραμε να τις διατηρήσουμε….. και ξεχάστηκαν από τους αρμόδιους, τα τετράγωνα «δρομάκια» με τα λουλούδια και στα δεξιά το κτήριο του αγροκηπίου, που πριν την δεκαετία του 1950 στεγαζότανε ο υπεύθυνος γεωπόνος για το αγροκήπιο.
Πρόσφατα στην πλατεία Καρυτσιώτη έγινε ανάπλαση του χώρου , για ευκολότερη πρόσβαση στον «Ιερό Χώρο» της Β’ Εθνοσυνέλευσης των Ελλήνων και στη Σχολή Καρυτσιώτη. Είναι αυτονήτο να γίνει το επόμενο βήμα και να γίνουν οι χώροι ελεύθερα προσβάσιμοι χωρίς περιορισμούς, για να τελειώσουμε οριστικά το έργο μας, όπως μας λέει ο κοινός νους. Ευχαριστούμε το δήμαρχο μας ,για την πρόσφατη ανάπλαση του χώρου για την καλύτερη πρόσβαση και προβολή του χώρου.
Με την ευκαιρία, από αποκλειστικό ενδιαφέρον για τον τόπο μας, παρακαλούμε τους συμπολίτες μας και τον δήμο μας.
- Δίπλα στον καινούργιο διάδρομο παρακαλούμε τον δήμο μας να φυτευτούν μια σειρά με 10-20 μουσμουλιές και πορτοκαλιές , χρειαζόμαστε περισσότερο πράσινο και «αξιολόγου πολυδένδρου και ευκάρπου», για να θυμόμαστε το αγροκήπιο οι μεγαλύτεροι και για να γνωρίζουν οι νεότεροι.
- Μπροστά στο μνημείο το Κολοκοτρωναϊίκο τραπέζι ,εκεί που ενώνονται τα καινούργια έργα με τα παλιά, συγκεντρώνονται πολλά νερά το καλοκαίρι, το χειμώνα θα είναι χειρότερα, κάτι να γίνει πριν γίνει μεγαλύτερη ζημιά , δηλ. φρεάτιο με σίδερα κλπ(Τα νερά διακρίνονται στην παραπάνω φωτογραφία).
- Να γίνει επιτέλους το επόμενο λογικό και αυτονόητο βήμα , για να γίνουν ο «Ιερός Χώρος» της Β’ Εθνοσυνέλευσης των Ελλήνων και το Προαύλειο της Σχολής Καρυτσιώτη οριστικά ελεύθερα προσβάσιμα χωρίς περιορισμούς, που αναμφισβήτητα ανήκουν αποκλειστικά στην τοπική κοινωνία και σίγουρα δεν ανήκουν στους διαχειριστές του ΥΠΠΟΑ.
Στην δεκαετία του 1950 υπήρχε και υπεύθυνος γεωπόνος για το αγροκήπιο που στεγαζότανε στο παραπάνω κτήριο του αγροκηπίου, που ήταν δίπλα στην είσοδο του αγροκηπίου. Στο κτήριο του αγροκηπίου το 1959 ,ο αρχαίος Έλληνας και αείμνηστος καθηγητής μας Κυριάκος (Κούλης ) Χασαπογιάννης στέγασε το Αρχαιολογικό Μουσείο Άστρους.
Το 1959, πριν 65 χρόνια , είχαμε μουσείο στο Άστρος, κάτι που με όλες τις προόδους …. ανάπτυξη και «τεχνολογία» δεν μπορούμε να έχουμε σήμερα, το 2025, για ευνόητους λόγους που όλοι ομολογούμε… και όλοι δεν κάνουμε τίποτα….
Το αρχοντικό Καρυτσιώτη στο Άστρος , χτίστηκε πριν το 1750. Το 1806 ο Leake αναφέρει στο Άστρος υπήρχαν καλές εξοχικές κατοικίες, «πολλές από τις οποίες έχουν δύο πατώματα». (Leake Travels in Morea σελ 486). (Σήμερα ανήκει στους κληρονόμους Μαρίνου Χασαπογιάννη).
Το αρχοντικό Καρυτσιώτη στον Αγιάννη, βρίσκεται κοντά στο «Κυβερνείο» του Αγιάννη στην πλατεία του χωριού ,κοντά στο λόφο κουτρί που ήταν η Σχολή Καρυτσιώτη του Αγιάννη. (κληρονόμων Δημητράκη Ευθυμίου).
Ν.Σπηλιάδης , πρωθυπουργός «τ’ Αγιαννίτικα λεγόμενα καλύβια εις το Άστρος». Διακρίνονται δίπλα στο δημοτικό σχολείο τα καλύβια του Αγροκηπίου Καρυτσιώτη «στο Άστρος».
Το «γεφύρι της Λουκούς» , η υδατογέφυρα βρίσκεται κοντά στα ερείπια του παλιού νερόμυλου της Ιεράς Μονής Λουκούς. Από αυτή την γέφυρα μεταφέρονταν τα νερά στην έπαυλη του Ρωμαίου έπαρχου και συνεργάτη των Ρωμαίων κατακτητών Ηρώδη Ατικού, ανατολικά της μονής, κατασκευασμένη τον 2ο αιώνα μ.χ.
Απέναντι από την μονή της Λουκούς ήταν νερόμυλος, που αναφέρεται τα νερά του τα έπαιρνε και από τον σούγελο του Καρυτσιώτη.
Ο νερόμυλος του Αη Γιώργη και ο σούγελος της Κάτω Μελιγούς
Ο «σούγελος» Καρυτσιώτη στην περιοχή Χαλασμένη ,κοντά στην Μάνα του Νερού.
Ο «σούγελος» Καρυτσιώτη στην περιοχή Χαλασμένη ,κοντά στην Μάνα του Νερού.
astrosgr.org – Γιάννης Κουρόγιωργας
Πηγές
astrosgr.org – Iστορία του Άστρους
Η αρχική φωτογραφία από το φίλο μας Στάθη Βλαχάκη
Οι παλιές φωτογραφίες είναι από την ιστοσελίδα Θυρεατις γη (βορεια κυνουρια , που με το δικό της έξυπνο τρόπο προβάλλει την πατρίδα μας Θυρεάτιδα Γη.
astrosgr.org - Iστορία του Άστρους 