Day: Oct 16, 2025

«Ιερός Χώρος» της Β’ Εθνικής Συνέλευσης των Ελλήνων και το «Σύνταγμα του Άστρους».

«Εν τούτω τω τόπω συνήλθεν η Β΄ Εθνική Συνέλευσις των Ελλήνων, 30 Μαρτίου – 18 Απριλίου 1823»

O «Ιερός Χώρος» της Β’ Εθνοσυνέλευσης των Ελλήνων και η Σχολή Καρυτσιώτη  είναι αναμφισβήτητα τα σημαντικότερα ιστορικά μνημεία όχι μόνο της Κυνουρίας, αλλά και της πατρίδας μας. Η επέτειος της Β’ Εθνοσυνέλευσης  γιορτάζεται με ιδιαίτερη λαμπρότητα κάθε χρόνο την Παρασκευή του Πάσχα.

Το κείμενο επίσης σε PDF έγγραφο στο σύνδεσμο παρακάτω.

«Ιερός Χώρος» της Β’ Εθνικής Συνέλευσης των Ελλήνων και το «Σύνταγμα του Άστρους» PDF (2025).

Ο μεγάλος εθνικός ευεργέτης μας Δημήτριος Καρυτσιώτης (1741-1819) γεννήθηκε στον Άγιο Ιωάννη (Αγιάννη) και κατά την Αγιαννίτικη παράδοση  έφυγε το 1756   από την τοποθεσία Καρύτσα του Αγιάννη , δέκα πέντε χρονών «με το ένα τσαρούχι». Το 1798 έκτισε την μεγαλοπρεπή και «καλλιμάρμαρο»  Σχολή Καρυτσιώτη στον λόφο Κουτρί στον Αγιάννη και το 1805 έκτισε στο Άστρος το παράρτημα της Σχολής του Αγίου Ιωάννη.  

Το Ελληνικό κράτος αναγνωρίζοντας την μεγάλη προσφορά της Σχολής Καρυτσιώτη στο Ελληνικό Έθνος, κήρυξε  «αρχαιολογικόν χώρον» την τοποθεσία «Κουτρί» στον Αγιάννη ,όπου είχε χτιστεί το 1798 η Σχολή Καρυτσιώτη, «ιστορικόν διατηρητέον μνημείον» το παράρτημα της Σχολής Καρυτσιώτη  στο Άστρος που είχε χτιστεί το 1805 ( στην διακήρυξη της Εθνοσυνέλευσης ονομάστηκε Μουσείο Καρυτσιώτη) και τμήμα του Αγρογήπιο Καρυτσιώτη «ιστορικό τόπο».

«Χαρακτηρίζουμε ως ιστορικό τόπο το εναπομείναν σήμερα τμήμα εκτάσεως 18.850 τα.μ. του παλαιού αγροκηπίου (συνολικής εκτάσεως 46 στρεμμάτων), το οποίο ανήκε στη Σχολή Καρυτσιώτη…..  

Ο χώρος αυτός είναι τμήμα του αγροκηπίου – αρχικά 46 στρεμμάτων, το οποίο είχε δωρίσει ο Δημήτριος Καρυτσιώτης στη Σχολή, την οποία είχε ιδρύσει το 1805 – δενδροφυτεμένου με πορτοκαλιές, λεμονιές και ελιές, το προϊόν των οποίων χρησιμοποιούνταν για την πληρωμή των δασκάλων της Σχολής και την κάλυψη των εξόδων της.

Στο αγροκήπιο αυτό έλαβαν χώρα δύο σημαντικά γεγονότα της Επαναστάσεως, το γνωστό ως «κολοκοτρωναίικο τραπέζι της συμφιλίωσης» στις 19 Ιουνίου 1821, στο οποίο είχαν προσέλθει οι οπλαρχηγοί, προκειμένου να ξεπεραστούν οι αντιθέσεις και να ομονοήσουν για την επιτυχία της Επανάστασης που τότε ξεκινούσε, καθώς επίσης και η Β΄ Εθνοσυνέλευση των Ελλήνων (30 Μαρτίου έως τις 18 Απριλίου του 1823) με την παρουσία οπλαρχηγών, πολιτικών, πλήθους λαού και στρατού. Εντός της Σχολής η οποία περιλαμβάνεται στον υπό κήρυξη χώρο, συντάχθηκε η διακήρυξη της Εθνοσυνέλευσης».

Η μεγαλοπρεπέστατη  κεντρική είσοδος  και ιστορικό μνημείο του Αγροκηπίου Καρυτσιώτη , πιο κάτω από το δημοτικό σχολείο, Άστρους , απέναντι από την οικία του Δημητράκη Ευθυμίου, από εδώ πέρασαν οι πληρεξούσιοι της Εθνοσυνέλευσης και ο Κολοκοτρώνης, που την έφαγε η ανάπτυξη ,τα τσιμέντα…. και η κουταμάρα μας , όπως το ίδιο έγινε και με τα φαγωμένα σκαλοπάτια της σχολής.

Το ΥΠΠΟΑ κήρυξε  ως ιστορικό τόπο τμήμα εκτάσεως 18.850 τ.μ. του παλαιού αγροκηπίου ,συνολικής εκτάσεως 46 στρεμμάτων, το οποίο ανήκε στη Σχολή Καρυτσιώτη. Στο «ιστορικό τόπο» των 18.850 τ.μ. του αγροκηπίου περιέχονται  οι χωριστοί γειτονικοί χώροι,  ο «Ιερός Χώρος» της Β’ Εθνοσυνέλευσης των Ελλήνων ,  το Προαύλειο της  Σχολής Καρυτσιώτη  και η  πλατεία Καρυτσιώτη. 

 Ο  «Ιερός Χώρος»  έχει έκταση περίπου  420 τ.μ. και ονομαζόταν «Περιβολάκι των δασκάλων». Οι εκάστοτε διδάσκαλοι της Σχολής νέμονταν τα προϊόντα του έως το 1899, όταν όλο το περιβόλι του Καρυτσιώτη περιήλθε στο Κράτος, ως Δημόσιο Αγροκήπιο. «εις σιτηρέσιον του σχολείου τας προσόδους υποστατικού αξιολόγου πολυδένδρου και ευκάρπου». 

 Η πλατεία Καρυτσιώτη καταλαμβάνει τμήμα του περίφημου «Αγροκηπίου» της Σχολής του Άστρους, που είχε δωρίσει ο Δημήτριος για την οικονομική εξασφάλιση της  λειτουργίας της ίδιας της Σχολής: 

Στο κτήριο της σχολής στο Άστρος στεγάζεται από το 1985 το Αρχαιολογικό Μουσείο Άστρους, που έκλεισε αδικαιολόγητα  αρχικά  το 2008 με την «πρόφαση της ρωγμής» που  αργότερα  έγιναν άλλες προφάσεις, «πρόφαση στατικής επάρκειας»….  για να γίνουν  αργότερα «μελέτες», «πολλές μελέτες»…

Εις τη διαθήκην του την 27η Φεβρουαρίου 1819 στη Τεργέστη. Δημήτριος Καρυτσιώτης, εις παράγραφον 5 της διαθήκης του «5) Αφήνω εις την πατρίδα μας (χωρίον μας) το κτίριον του σχολείου και την περιουσίαν του Άστρους(Astro) ως είναι»( Φλουδας ,Θυρεατικα Β’ σελ 312).

Ο μεγάλος εθνικός ευεργέτης μας ,δώρισε  την Σχολή Καρυτσιώτη στον Αγιάννη, το παράρτημα της  Σχολής Καρυτσιώτη  στο Άστρος ,     το αγροκήπιο περίπου 48 στρεμμάτων στην Σχολή Καρυτσιώτη  και στους Αστρεινούς  και έφερε το νερό στο Άστρος , για να λειτουργεί η Σχολή και να εξυπηρετούνται οι Αστρεινοί.

Το Ναύπλιο, που είχε αρχικά επιλεγεί για να πραγματοποιηθεί η Συνέλευση, απορρίφθηκε καθώς εθεωρείτο «τόπος μερικός», δηλ. κομματικός, υπό την απόλυτο επιρροή του Κολοκοτρώνη. Έτσι, επιλέχθηκε τελικά το Άστρος για την Εθνοσυνέλευση ως «τόπος του Έθνους».“ Οι συνεδριάσεις έγιναν στην ύπαιθρο, «μέσα εις ένα περιβόλι», σύμφωνα με τον Κολοκοτρώνη. 

Θεόδωρος  Κολοκοτρώνης εις τα Απομνημονεύματα του αναφέρει  , «Τέλος πάντων απεφασίσθη εις  το  Άστρος  να γίνη η Συνέλευσις .. εσηκώθηκα και  επήγα και  εγώ  εις το Άστρος ….εις  ένα περιβόλι  όπου έκαναν  την  συνέλευσιν .»(Φλούδας Θυρεατικά  Β   σελ. 53) 

 Ο Γενναίος Κολοκοτρώνης  αναφέρει , « η κυβέρνησις διέταξεν να συνταχθή το Έθνος , να γίνη Εθνική Συνέλευσις, όπου άρχισαν να συνάζωνται οι πληρεξούσιοι οι μεν εις το Άστρος ,οι δε του Κολοκοτρώνη και Υψηλάντη εις Ναύπλιον. … απεφασίσθη να μεταβούν και οι εν Ναυπλίω εις το «Αστρος». (Απομνημονεύματα σελ 88 , Φλούδας Θυρεατικά  Β, Άστρος ,Το Χρυσήλιον και Ιστορικόν    σελ 165). O Γενναίος Κολοκοτρώνης πειστικότατα αναφέρει το Άστρος το βρήκαν εκεί οι πληρεξούσιοι της Εθνοσυνέλευσης, υπήρχε πολλά χρόνια πριν το 1823 και βέβαια πριν έλθουν οι πληρεξούσιοι της Εθνοσυνέλευσης, δεν το δημιούργησαν τυχαία μόλις έφθασαν και αυθαίρετα το ονόμασαν εκείνη την ημέρα Άστρος.

Στο Άστρος άρχισαν να προσέρχονται τα μέλη της κυβέρνησης από τις αρχές Μαρτίου, αλλά χρειάστηκε ένας περίπου μήνας μέχρι να έλθουν οι πληρεξούσιοι. Η συνέλευση άρχισε στις 30 Μαρτίου  1823 στο Άστρος Κυνουρίας και κράτησε μέχρι τις 18 Απριλίου.

Οι αποφάσεις της Εθνοσυνέλευσης ήταν σημαντικότατες για την ίδρυση και οργάνωση του Ελληνικού Κράτους.

Τα πρακτικά της πρώτης ημέρας της Συνέλευσης , την ΚΘ Μαρτίου 1823,  χωρίς να υπάρχει προηγούμενο έγγραφο και απόφαση, επιβεβαιώνουν επίσημα και θεσμικά το πολύ νωρίτερα υπάρχον όνομα του οικισμού Άστρος , “ΣΥΓΡΟΤΗΘΕΙΣΗΣ ΕΝ ΑΣΤΡΕΙ ΤΗΝ ΚΘ’ ΜΑΡΤΙΟΥ” , με κεφαλαία γράμματα για κάθε ενδεχόμενο…

ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΤΗΣ Β ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΥΝΕΛΕΥΣΕΩΣ, ΣΥΓΚΡΟΤΗΘΕΙΣΗΣ ΕΝ’ ΑΣΤΡΕΙ ΤΗΝ ΚΘ’ΜΑΡΤΊΟΥ ΑΩΚΓ’ ΚΑΙ Γ’ΤΗΣ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑΣ

Την ΚΘ’Μαρτίου Συγκροτηθείσα πρώτη προκαταρτική συνέλευσις εσυμφώνησεν και υπέγραψεν το έγγραφον λαμβανόμενον.

  • α’. Περί αποδοχής του Οργανικού Νόμου της Επιδαύρου,καθ’ όλας τα θεμελιώδεις αυτού αρχάς .
  • β’.Περί αρχηστρατηγίας  καί Ναυαρχίας
  • γ’. Περί νόμων Πολεμικών
  • δ’. Περί Μινιστερίου του Πολέμου και  του Ναυτικού……………………

Ορκίζεται η Συνέλευσις, Εν Άστρει τη 30 Μαρτίου 1823  και γ’ της ανεξαρτησίας.

«Ιζ. Εις αμοιβαίαν πληροφορίαν ζήλου  υπέρ των εθνικών συμφερόντων και αδόλου πατριωτισμού, ορκίζεται η Συνέλευσις ούτως. Ορκιζόμαστε εις το όνομα του θεού και πατρίδος ,άδολον πατριωτισμόν, ακραιφνή σύμπνοιαν και αποβολήν πάσης ιδιοφιλίας καθ’ όλας τας συνδιασκέψεις ημών εν τούτη τη Εθνική Β΄των Ελλήνων Συνέλευσι. »

Εν Άστρει τη 30 Μαρτίου 1823  και γ’ της ανεξαρτησίας.

Ο πρόεδρος της Εθνικής Συνελεύσεως  Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, Ο Βρεσθένης Θεοδώρητος,Κωνστ.Ζαφειρόπουλος,ο Μεθώνης Γρηγόριος,Γρηγόρης Κουτζουλέντης,Γρηγόριος Δικαίος,Αναγνώστης Μανολάκης

Στις 13 Απριλίου 1823 στο Άστρος,  αναθεωρήθηκε το  Προσωρινό Πολίτευμα της Ελλάδος. Tο Έθνος απέκτησε οριστικό Σύνταγμα, που με απόφαση της συνέλευσης ήταν «ο ανώτερος νόμος και υπερίσχυε  των νόμων του βουλευτικού», ρύθμιζε όλα τα σχετικά θέματα με τη σύσταση και τη λειτουργία του κράτους, των θεσμών και του στρατού. Η πρωτοποριακή σχετική διάταξη ήταν ουσιαστικά η απαρχή για την εγκαθίδρυση του κράτους δικαίου και των νόμων,  για όλους και την διοίκηση του κράτους, που είναι δυστυχώς  επίκαιρο  θέμα και σήμερα.

Το «Σύνταγμα του Άστρους» του 1823 ,ονομάσθηκε  θεσμικά από την Εθνοσυνέλευση  «Νόμος της Επιδαύρου», για να δείξουν συνέχεια και  την σοβαρότητα  του αγώνα στους Ευρωπαίους . Το αναθεωρημένο Σύνταγμα, εξαιρετικά προοδευτικό και πρωτοποριακό για την εποχή του, περιείχε φιλελεύθερες και δημοκρατικές διατάξεις, που διασφάλιζαν τα ατομικά δικαιώματα του πολίτη, για την προστασία του πολίτη από την ασυδοσία των αρχών και περικλείονται  σε όλα τα μετέπειτα συντάγματα. Θεσμοθετήθηκε η Δημόσια εκπαίδευση, λύθηκαν ζητήματα θρησκευτικής ελευθερίας, καθιερώθηκε η αρχή της ελευθεροτυπίας κ.α. Καταρτίστηκε και ο Ποινικός Κώδικας, βάσει του Βυζαντινού Δικαίου, για την προστασία του πολίτη από την ασυδοσία των αρχών.

Είναι  ουσιαστικά δημοκρατικό , φιλελεύθερο και αντιπροσωπευτικό, πολύ σημαντικό  στην συνταγματική ιστορία μας. Αν και η εθνοσυνέλευση  ήταν αναθεωρητική , με τις  πολλές ουσιαστικές θεμελιώδεις διατάξεις κατέληξε σαν  μια συντακτική συνέλευση , εφάμιλλη του πρώτου συντάγματος της Επιδαύρου  και εφαρμόστηκε για τέσσερα χρόνια, περισσότερο χρόνο  από τα άλλα επαναστατικά συντάγματα της Επιδαύρου και της Τροιζήνας και οριστικά επανήλθε το 1975.

Με απόφαση της συνέλευσης, την καταλυτική παρέμβαση του Κολοκοτρώνη, την οργή του λαού και του στρατού, απετράπει  η εκποίηση των εθνικών γαιών – κτημάτων, που άφηναν πίσω τους οι Τούρκοι άρχοντες, που επεδίωκαν και ήθελαν οι κοτζαμπάσηδες της συνέλευσης. 

Έδινε το δικαίωμα της ιδιοκτησίας σε όλα τα άτομα που βρίσκονταν στην Ελλάδα, χωρίς περιορισμό στην ιθαγένειά τους .

Κατά τη Συνέλευση αποφασίστηκε να καταργηθούν οι τοπικοί οργανισμοί, η Μεσσηνιακή Γερουσία στην Καλαμάτα από τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, η Πελοποννησιακή Γερουσία στη Μονή Καλτεζών , η Γερουσία της Δυτικής Χέρσου Ελλάδος στο Μεσολόγγι, από τον Αλ. Μαυροκορδάτο και ο Άρειος Πάγος στα Σάλωνα, για την Ανατολική Ελλάδα, από το Θ. Νέγρη, ώστε  να υπάρχει ένα μόνο κέντρο εξουσίας και συντονισμού.

Ένα από τα σημαντικά σημεία της Β’ Εθνοσυνέλευσης είναι η κατάργηση της αρχιστρατηγίας, απόφαση που αν και χωρίς αναφορά στο όνομά του, κατάργησε τη θέση του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη. Η απόφαση θεωρήθηκε σαν διακήρυξη  του δημοκρατικού πολιτεύματος ,που όλες οι εξουσίες ανήκαν στους εκλεγμένους από καθολική ψηφοφορία   αντιπροσώπους του έθνους. O γέρος του Μοριά ,  ήταν η κεντρική   και  σπουδαιότερη   προσωπικότητα της Εθνοσυνέλευσης, αναμφισβήτητα είχε την δύναμη να  επιβάλλει στρατιωτική εξουσία, αλλά βαθειά δημοκρατικός   δεν το έκανε, δεν ενδιαφερόταν για το “τομάρι ” του , αλλά για το έθνος των Ελλήνων. 

 Οι αποφάσεις της Εθνοσυνέλευσης ήταν σημαντικότατες για την ίδρυση και οργάνωση του Ελληνικού Κράτους και ουσιαστικά περιέχονται στον ισχύον σήμερα   σύνταγμα .Η  αναθεώρηση ήταν  ευρύτατη,  είχε ισορροπία των εξουσιών, άσκησε επίσης νομοθετική  εξουσία. Το θεμέλιο της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας και των ατομικών δικαιωμάτων βρίσκεται στο Σύνταγμα του Άστρους .

«Θ). Εις την Ελληνικήν επικράτεια  ούτε πωλείται ούτε αγοράζεται άνθρωπος αργυρώνητος δε παντός γένους και πάσης θρησκείας , άμα πατήσας το Ελληνικό έδαφος ,είναι ελεύθερος, και από τον δεσπότην αυτού ακαταζήτητος.

Εξεδόθη εν Άστρει. Κατά μήνα μεσούντα τον Απρίλιον του χιλιοστού οκτακοσιοστού εικοστού τρίτου Σωτηρίου έτους , τρίτου δε της των Ελλήνων Ανεξαρτησίας.»

  • Καθιερώθηκε η κατάργηση της δουλείας. Με το ψήφισμα  Θ , πολύ σωστά επεσήμανε και τόνισε ο συνταγματολόγος καθηγητής  Σπύρος Βλαχόπουλος και ο συμπολίτης μας πρόεδρος του ΔΣΑ  Δημήτρης Βερβεσός  είναι το σπουδαιότερο  και αρκετό μόνο αυτό  να δείξει την μεγάλη σημασία του Συντάγματος του Άστρους.  Οι επαναστατημένοι Έλληνες δεν καταργούσαν μόνο την δουλεία, πολύ πρωτοποριακό για την εποχή τους , αλλά καλούσαν  και πρότρεπαν όλους τους σκλάβους της υφηλίου να σπάσουν τις αλυσίδες  τους και να ζήσουν ελεύθεροι  η  να πεθάνουν. .» να ανεξαρτισθώμεν εντελώς Έθνος χωριστόν,  αυτόνομον  και ανεξάρτητον … η με τα όπλα εις τα χείρας  όλοι, όλοι οι Έλληνες να καταβώμεν εις τους τάφους»,
  • Το σύνταγμα καθίσταται ” ο ανώτερος νόμος”, υπερίσχυε των νόμων του βουλευτικού και τίθενται όροι δικαίου και συνταγματικότητας των νόμων. Η πρωτοποριακή σχετική διάταξη ήταν ουσιαστικά  η απαρχή για την εγκαθίδρυση του κράτους δικαίου και των νόμων,  για όλους και την διοίκηση του κράτους, που είναι δυστυχώς  επίκαιρο  θέμα και σήμερα.
  • Ενισχύθηκε του Βουλευτικό έναντι του Εκτελεστικού για την άσκηση της νομοθετικής  εξουσίας, που ήταν κυρίως το αντιπροσωπευτικό σώμα εκλεγμένο με καθολική  ψηφοφορία, σε αντίθεση με το Σύνταγμα της Επιδαύρου , όπου το Εκτελεστικό είχε δικτατορικές εξουσίες και δεν εκλέγόταν με καθολική ψηφοφορία.
  • Η Εθνοσυνέλευση κατήργησε τα πολλά μικρά «καπετανάτα» και τις τοπικές Γερουσίες , τη Πελοποννησιακή Γερουσία (1821), (από τη «Μεσσηνιακή Γερουσία» από τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη ),  τη Γερουσία της Δυτικής Στερεάς Ελλάδας από τον Αλ. Μαυροκορδάτο, τον Άρειο Πάγο της Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας από το Θ. Νέγρη , ώστε  να υπάρχει ένα μόνο κέντρο εξουσίας και συντονισμού.
  • Καθιερώθηκε η αρχή της διάκρισης των εξουσιών (Βουλευτικού ,Εκτελεστικού, Δικανικής)
  • Καθιερώθηκε σαν πολίτευμα η Αβασίλευτη Φιλελεύθερη Αντιπροσωπευτική Δημοκρατία .Το θεμέλιο των αρχών της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας και των θεμελιωδών δικαιωμάτων του ανθρώπου βρίσκονται στο Σύνταγμα του Άστρους .
  • Καθιερώθηκε η αρχή της ελευθεροτυπίας  και της έκφρασης
  • Καθιερώθηκε το δικαίωμα αναφοράς των πολιτών   στο βουλευτικό, και αργότερα στο κράτος, κοινοβουλευτικός έλεγχος
  • Καθιερώθηκε η ευθύνη των μελών του εκτελεστικού , του βουλευτικού και της δικαιοσύνης
  • Καθιερώθηκε η αρχή της ισότητας  
  • Καθιερώθηκε η αρχή της θρησκευτικής ελευθερίας 
  • Καθιερώθηκε το δικαίωμα ιδιοκτησίας ,τιμής και ασφάλειας για όλους τους ανθρώπους  στην Ελληνική επικράτεια  (όχι μόνο τους Έλληνες πολίτες)
  • Καθιερώθηκε η δικαστική προστασία . Φυσικός δικαστής ,τεκμήριο της αθωότητας ,προφυλάκιση βασανιστήρια και δήμευση. Καταρτίστηκε και ο Ποινικός Κώδικας, βάσει του Βυζαντινού Δικαίου, για την προστασία του πολίτη από την ασυδοσία των αρχών
  •  Ο σπουδαιότατος διορισμός των Επάρχων θα γινόταν  με σύμπραξη του Βουλευτικού και του Εκτελεστικού
  • Η διεθνής εκπροσώπηση της χώρας ανατέθηκε στο Βουλευτικό
  • Καθιερώθηκε η καθολική ψηφοφορία των ανδρών , “ολοκλήρου του λαού» . Καθιερώθηκε το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι,  για όλους τους άνδρες 25 ετών χωρίς περιορισμούς  ,πρωτοποριακό για την εποχή του, περιορισμοί υπήρχαν τότε σε όλη την υφήλιο.
  • Καθιερώθηκε η αναθεώρηση  του συντάγματος σε ορισμένο χρόνο  ( σήμερα  άρθρο 110)
  • Κοινωνικά δικαιώματα– Πολύ πρωτοποριακό  για την εποχή του θεσμοθετήθηκαν  η Δημόσια εκπαίδευση και οι Σταθεροί πόροι ζωής( αρχή του κοινωνικού κράτους).

Για την   Β’ Εθνοσυνέλευση είχαμε την πρώτη εφαρμογή του εκλογικού νόμου για την εκλογή των αντιπροσώπων, που έγινε  κατά την διάρκεια του πολέμου,  και το σημαντικότερο η Εθνοσυνέλευση πρωταρχικά τελεσίδικα και κατηγορηματικά  νομιμοποιήθηκε  από τον Κολοκοτρώνη, και γενικά η νομιμότητα της Εθνοσυνέλευσης δεν αμφισβητήθηκε από κανένα μέχρι σήμερα , αν και ακούστηκαν πολλά παρατράγουδα , που πάντοτε  γίνονται συνήθως σε όλες τις  εκλογές.

Σημαντικό είναι επίσης το καταληκτικό κείμενο της Εθνοσυνέλευσης όπου γίνεται επαναδιακήρυξη  της Εθνικής Ανεξαρτησίας και της απόφασης για συνέχιση της Επανάστασης με κάθε θυσία. «ταύτα είναι ειδικώτερον,  διορισμένη  η Συνέλευσις , από τους ελεύθερους λαούς της Ελλάδος να διακηρύξη  εις την υφήλιον περί του ανά χείρας Εθνικού   υπέρ ανεξαρτησίας πολέμου».

Η Συνέλευση, στα πρότυπα των Συνταγμάτων της Γαλλικής Επανάστασης του 1789 μ.Χ., συνέταξε και τη «Διακήρυξη της Β΄ των Ελλήνων Συνελεύσεως».  Οι πληρεξούσιοι της εθνοσυνέλευσης και ο Κολοκοτρώνης ετίμησαν το μεγάλο εθνικό ευεργέτη μας Δημήτριο Καρυτσιώτη και θεώρησαν αναγκαίο να προσθέσουν το όνομα του στη διακήρυξη για την μεγάλη, έμπρακτη και αποτελεσματική  προσφορά του στην εθνική παλιγγενεσία.  «Εξεδόθη εν Άστρει εντός του Μουσείου του Καρυτσιώτου»,λέει η διακήρυξη της Εθνοσυνέλευσης. Η συνέλευση απάντησε με την διακήρυξη ,στην υφήλιο και τους μεγάλους της εποχής . «Είμεθα αποφασισμένοι να ανεξαρτισθώμεν,   εντελώς Έθνος χωριστόν, αυτόνομον και ανεξάρτητον αναγνωριζόμενοι δια την δόξαν της Αγίας ημών πίστεως και την ευτυχίαν των ανθρώπων, η με τα όπλα εις τα χείρας όλοι, όλοι οι Έλληνες να καταβώμεν εις τους τάφους, ……

Παρaκάτω η «Διακήρυξη της Β΄ των Ελλήνων Συνελεύσεως», ο τονισμός είναι δικός μου.

«Τρίτον ήδη χρόνον διαρκεί ο υπέρ ανεξαρτησίας εθνικός των Ελλήνων πόλεμος και ο τύραννος ούτε κατά γην ούτε κατά θάλασσαν ηυδοκίμησεν. Ενώ δε αι τυραννοκτόνοι χείρες των Ελλήνων έπεμψαν μυριάδας Τούρκους εις άδου, και φρούρια απέκτησαν, και την επικράτειαν εξησφάλισαν, ο δε κρότος των ημετέρων όπλων, αντηχήσας, διετάραξε το Βυζάντιον, ευτύχησε το έθνος να διακηρύξη εν Επιδαύρω κατά πρώτον ως έθνος, την ανεξαρτησίαν του, να νομοθετήση και εθνικήν να καταστήση διοίκησιν .

Ήδη δε μετά δεκαέξ μήνας Δευτέραν να συγροτήση εν Άστρει Συνέλευσιν , η οποία αφού επεξειργάσθη και επιδιώρθωσεν αναλόγως τους καθεστώτας Νόμους , διέταξε πολλά των γενικών του Έθνους συμφερόντων, αφού εμελέτησε τα περί του υποθετικού λογαριασμού , ενησχολήθη εις τα των αναλόγων Εθνικών δυνάμεων της ξηράς και της θαλάσσης. Αφού προσδώρισε ν’ αρχίση η Β’ περίοδος τηε Διοικήσεως ,κατά το ευτυχώς επικρατούντα Νόμον της Επιδαύρου ,δεν μένει άλλον πριν διαλυθή η Συνέλευσις αφήνουσα την Διοίκησιν να εκπληροί τα  μεγάλα αυτής χρέη, δεν μένει ει μη να διακηρύξη εις το όνομα του Ελληνικού Έθνους, του οποίου νομίμως φέρει την πληρεξουσιότητα και κηρύττει σήμερον κατ’ επανάληψιν ενώπιον Θεού και ανθρώπων την πολιτικήν των Ελλήνων ύπαρξιν και ανεξαρτησίαν , δια την ανάκτησιν της οποίας  έχυσε το Έθνος και χύνει αίματα ποταμηδόν με αμετάθετον απόφασιν όλοι, όλοι οι Έλληνες , η να επαναλάβωμεν αυτήν κατά τα απαράγραπτα δικαιώματα μας από το άρπαγα αυτής Σουλτάνον, και να ανεξαρτισθώμεν εντελώς Έθνος χωριστόν, αυτόνομον και ανεξάρτητον  αναγνωριζόμενοι δια την δόξαν της Αγίας ημών πίστεως και την ευτυχίαν των ανθρώπων, η με τα όπλα εις τα χείρας  όλοι, όλοι οι Έλληνες να καταβώμεν εις τους τάφους,  αλλά Χριστιανοί και Ελεύθεροι, καθώς ανήκει εις ανθρώπους ,προσπαθούντας να απολαύσωσι ατίμητα αγαθά , ότι λογής είναι η πολιτική ύπαρξις και ανεξαρτησία , και τα οποία αυτά αγαθά δεν γνωρίζουν εκ φήμης, αλλ’ έχοντες εστερήθησαν,  καθώς ανήκει εις  ανθρώπους κατοικούντας γην ηρωϊκήν , όπου όλα ενθυμίζοντα την προγονική εύκλειαν και τας προγονικάς αρετάς εμψυχώνουσι μεγάλως   ζωογονούντα, και τέλος καθώς ανήκει  εις ανθρώπους πάτριον έχοντας τον βάρβαρον να καταπολεμώσι και την πατρίδα    ν’ απελευθερώσωσι .Ταύτα είναι τα πρακτικά της παρούσης Β’ των Ελλήνων Εθνικής Συνελεύσεως , ταύτα είναι ειδικώτερον, διωρισμένη η Συνέλευσις , από τους ελεύθερους λαούς της Ελλάδος να διακηρύξη  εις την υφήλιον περί του ανά χείρας Εθνικού   υπέρ ανεξαρτησίας πολέμου, καθώς και περί του σκοπού του Έθνους να επαναλάβη τα οποία έχυσε φώτα, ρυθμιζόμενον κατά τα λοιπά σοφά της Ευρώπης  Έθνη, από των οποίων την φιλανρωπίαν ελπίζει το Ελληνικόν Έθνος πάσαν συνδρομήν και βοήθειαν. Η Συνέλευσις είναι ακόμη διωρισμένη να ευχαριστήση από μέρους  όλων αυτών των λαών το Στρατιωτικόν  και το Ναυτικόν  τα οποία εις των δεκαέξ μηνών το διάστημα ενδόξως αντηγωνίσθησαν και υπέρ το πεντήκοντα χιλιάδων εχθρών το αίμα εξέχυσαν.Είναι διωρισμένη να ευχαριστήση και την καθεστώσαν Εθνικήν  Διοίκησιν  δια τους μεγάλους αγώνας,όσους εδοκίμασεν καθ΄όλην αυτής την δεκαεξαμηνιαίαν πρώτην περίοδον. Να ευχαριστήση και τας διαλυθείσας μερικάς διοικήσεις , οίον Γερουσία της Πελοποννήσου, της Δυτικής Ελλάδος και Άρειον Πάγον..

Καιρός είναι λοιπόν να διαλυθεί σήμερον η Συνέλευσις αύτη, ευχόμενη προς θεόν τον ζώντα τύχην αγαθήν χάριν του Έθνους των Ελλήνων.

Εξεδόθη εν Άστρει εντός του Μουσείου Καριτσιώτου  την 18ην Απριλίου του χιλιοστού οκτακοσιοστού εικοστού τρίτου και τρίτου της των Ελλήνων ανεξαρτησίας».

Από,  Αναφορές και ιστορία του ονόματος  Άστρος

Οι αναφορές για το Άστρος είναι αμέτρητες .

Το Ελληνικό κράτος πριν διακόσια χρόνια ,το 1823 και 1841, με βάση  τα υπάρχοντα  τεκμηριωμένα ιστορικά στοιχεία της εποχής, με την απαιτούμενη σοβαρότητα θεσμικά , αναγκαστικά, δικαιολογημένα και επίσημα χρησιμοποίησε και επιβεβαίωσε  το πολύ νωρίτερα υπάρχον όνομα του οικισμού Άστρος ,  πολλές φορές και επίσης με την αναφορά «Εν Άστρει» σε  όλα τα έγγραφα , την Διακήρυξη, το Νόμο της Επιδαύρου (« Σύνταγμα του Άστρους»), τα πρακτικά, ψηφίσματα και αποφάσεις, για  τον οικισμό που συνήλθε η «Συνέλευση  του  Άστρους»  και  ψηφίστηκε το «Σύνταγμα του Άστρους », επιβεβαιώνοντας  την μακρόχρονη ιστορία  του  ιστορικού Άστρους.   Όπως το ίδιο έκαναν με τα έγγραφα τους το Βουλευτικό, Εκτελεστικό και τα μινιστέρια (υπουργεία) Πολέμου, Θρησκείας, Δικαίου και Ναυτικών. Η Βουλή των Ελλήνων ,πριν διακόσια χρόνια, το 1844  αναφέρει  «και ο τόπος  ούτος εψηφίσθη και παρ’ αυτής  Άστρος». Το Ελληνικό κράτος αδιάκοπα  μέχρι σήμερα συνεχίζει να αποκαλεί τον οικισμό Άστρος.

Ένα μόνο ιστορικό στοιχείο (έγγραφο) , τα «Πρακτικά της Β’ Εθνικής των Ελλήνων Συνελεύσεως  συγκροτηθείσης   Εν Άστρει την ΚΘ Μαρτίου  αωκγ’ και γ’ της ανεξαρτησίας »   είναι επαρκέστατο τεκμήριο, ένα συνταγματικό κείμενο,  που επιβεβαιώνει αναμφισβήτητα και τελεσίδικα το ιστορικόν Άστρος υπήρχε πολύ νωρίτερα από το 1823 , δεν χρειάζεται τίποτα άλλο, όλα τα άλλα είναι περιττά.

Το 1823 το Άστρος το βρήκαν εκεί ,«Εν Άστρει τη 29 Μαρτίου 1823 και γ’ της Ανεξαρτησίας », οι πληρεξούσιοι της Εθνοσυνέλευσης και ο Κολοκοτρώνης , υπήρχε αναμφισβήτητα πολλούς αιώνες πριν το 1823.

Νόμος της Επιδαύρου ήτοι Προσωρινόν Πολίτευμα της Ελλάδος ,Εν Άστρει, τη ΙΓ’Απριλίου ΑΩΚΓ και Γ της Ελληνικής Ανεξαρτησίας

  • O Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, πρόεδρος του Εκτελεστικού (δηλ.Πρωθυπουργός ) , τέσσερις ημέρες μετά την Εθνοσυνέλευση στο Άστρος σε  επιστολή στις 22 Απριλίου 1823 , ένα από τα τελευταία έγγραφα που υπογράφει ως πρόεδρος του Εκτελεστικού ανακοινώνει με «ευχάριστο καθήκον» στους ισχυρούς της εποχής , με ευφυέστατο τρόπο , «με τους καλύτερους οιωνούς» , το μεγάλο  γεγονός, υπήρχε «η απελευθερωμένη Ελλάδα,  «η Εθνοσυνέλευση της απελευθερωμένης Ελλάδας συνήλθε στο Άστρος»( Σμαράγδη Ι.Αρνανίτη :2023,  Ἐν Ἄστρει  Ἡ Ἐθνική Δευτέρα τῶν Ἑλλήνων Συνέλευσις, 29 Μαρτίου -18 Απριλίου 1823  , τα γεγονότα – οι πρωταγωνιστές – οι αποφάσεις. Αριστείδης Ν. Χατζής σελ 121).
  •  Διακήρυξη της Β΄ των Ελλήνων Συνελεύσεως , “Εξεδόθη εν Άστρει εντός του Μουσείου Καριτζιώτου” . και «Ήδη δε μετά δεκαέξ μήνας Δευτέραν να συγκροτήση  εν Άστρει συνέλευσιν »   Διονύσιος Κόκκινος  Ιστορία Ελληνικής Επανάστασης  (τόμος 3ος Σελίδες 475-476
  •  Ο Γενναίος Κολοκοτρώνης  αναφέρει , « η κυβέρνησις διέταξεν να συνταχθή το Έθνος , να γίνη Εθνική Συνέλευσις, όπου άρχισαν να συνάζωνται οι πληρεξούσιοι οι μεν εις το Άστρος ,οι δε του Κολοκοτρώνη και Υψηλάντη εις Ναύπλιον. … απεφασίσθη να μεταβούν και οι εν Ναυπλίω εις το «Αστρος». (Απομνημονεύματα σελ. 88 , Φλούδας Θυρεατικά  Β, Άστρος ,Το Χρυσήλιον και Ιστορικόν    σελ 165).  
  • ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΤΗΣ Β’ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΥΝΕΛΕΥΣΕΩΣ ΣΥΓΚΡΟΤΗΘΕΙΣΗΣ ΕΝ ΑΣΤΡΕΙ  ΤΗΝ ΚΘ’ ΜΑΡΤΙΟΥ, ΑΩΚΓ ΚΑΙ Γ’ ΤΗΣ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑΣ (Πρακτικά της Β’ Εθνικής των Ελλήνων Συνελεύσεως, Αρχεία της Ελληνικής Παλιγγενεσίας, τόμος 3, σελ 63).
  • ΝΟΜΟΣ ΤΗΣ ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ ΗΤΟΙ  ΠΡΟΣΩΡΙΝΟΝ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΝ ΑΣΤΡΕΙ  Β’ ΕΘΝΙΚΗΝ ΣΥΝΕΛΕΥΣΙΝ (Πρακτικά της Β’ Εθνικής των Ελλήνων Συνελεύσεως, Αρχεία της Ελληνικής Παλιγγενεσίας, τόμος 3, σελ 87).
  • Όλα τα ψηφίσματα της Εθνοσυνέλευσης αναφέρουν “Εξεδόθη εν Άστρει“  και το Ψήφισμα  Θ)  «Εις την Ελληνικήν επικράτειαν ούτε πωλείται ούτε αγοράζεται άνθρωπος ….Εξεδόθη εν Άστρει Κατά μήνα μεσούντα τον Απρίλιον..»
  • Πρακτικά του Βουλευτικού αναφέρει τόπον συντάξεως το Άστρος (Αρχεία Ελληνικής Παλιγγενεσίας 1857-1971 σελ 59) (Φλούδας Θυρεατικά  Β   σελ 151).
  • Προβουλεύματα του Βουλευτικού 184-189,189-199 αναφέρουν τόπο συντάξεως «Εν Άστρει» (Αρχεία Ελληνικής Παλιγγενεσίας τ.Α’, σελ 63,136,137,138,139,140,143) (Φλούδας Θυρεατικά  Β   σελ 151).
  • Προβουλεύματα του Εκτελεστικού 2815, 2840 ,2846, 2848, 2876, 2898 ,2893, 2891, 2894, 2908, 2910, 2920, 2912, 2934, αναφέρουν τόπο συντάξεως «Εν Άστρει» (Αρχεία Ελληνικής Παλιγγενεσίας σελ.309-316) (Φλούδας Θυρεατικά  Β.σελ 152).
  • Ιωάννης Ορλάνδος ,αντιπρόεδρος του Εκτελεστικού , την 18ην Μαρτίου 1823  έγραφεν, εξ Άστρους εις την Ύδραν επιστολήν (Φλούδας Θυρεατικά  Β.σελ 153).
  • Έγγραφα του Μινιστέριου(Υπουργείου) του Πολέμου 73,93,122,134,135,138,189 αναφέρουν τόπο συντάξεως «Εν Άστρει» ( Φλούδας Θυρεατικά  Β.σελ 153).
  • Θεόδωρος  Κολοκοτρώνης εις τα Απομνημονεύματα του αναφέρει  , «Τέλος πάντων απεφασίσθη εις  το  Άστρος  να γίνη η Συνέλευσις ..εσηκώθηκα και  επήγα και  εγώ  εις το Άστρος ….εις  ένα περιβόλι  όπου έκαναν  την  συνέλευσιν», και το γεύμα στον Δημήτριο Υψηλάντη  έγινε « εις τους ίσκιους των δένδρων του Άστρους» (Φλούδας Θυρεατικά  Β   σελ 53).
  • Ο Γ. Τερτσέτης αναφέρει  και επιβεβαιώνει «συνέτρωγαν  ο Δημήτριος Υψηλάντης  και  ο Κολοκοτρώνης εις τους ίσκιους  των δένδρων του Άστρους» (Διήγησις Συμβάντων της Ελληνικής φυλής  σελ.287).
  • Πάνος Ζαφειρόπουλος « επήλθεν το έτος 1823 και κατά Φεβρουάριον εσυστήθη η Εθνική συνέλευσις εις Άστρος κατά την ακόλουθον διαταγή του Εκτελεστικού ..έκαστος δύναται να εννοήσει τι υπέφερον οι κάτοικοι του Άστρους»(Φλούδας Θυρεατικά  Β   σελ 52).
  • Πάνος Ζαφειρόπουλος, «Ηλεκτρισθέντες, έγραφεν, υπέρ της ελευθερίας της πατρίδος ,τα πάντα χαίρειν και ειδόντες, μετέβημεν άπαντες εις την πατρίδα μας το Άστρος» ( Ιστ. και Εθνολ. Εταιρ.Κώδικας 316, Φλούδας, Θυρεατικά  Β   σελ 50).  
  • Πάνος Ζαφειρόπουλος «διαμένων εις την πατρίδα μου τον Άγιον Ιωάννην έλαβον και το ακόλουθον έγγραφον» (Φλούδας, Θυρεατικά  Β ,  σελ 51).
  •  
  • Κανέλλος Δεληγιάννης, « οι εν Άστρει συναθροισθέντες πληρεξούσιοι..» Απομνημονεύματα σ.288.
  • Ν.Σπηλιαδης, Απομνημονευματα σελ 502,  «και όμως οι ολιγαρχικοί,οίτινες είχον καταλάβει τ’ Αγιαννίτικα  λεγόμενα καλύβια εις το  Άστρος, ητοιμάζοντο…».
  • Γενική Εφημερίδα της Ελλαδος 1826,  «και βλέπει τον εχθρόν επιστρέφοντα πάλιν πανστρατιά, και διευθυνόμενο προς τα Καλύβια του αγίου Ιωάννου εις το Άστρος».
  • Γ. Ψύλλας ,διακεκριμένος πληρεξούσιος αναφέρει   «Εδώ δε πάλιν υπέφερα πολλάς στερήσεις καθ’ όλην την εν Άστρει διατριβήν μου..».
  • Κ.Παπαρρηγόπουλος ,ο Εθνικός ιστορικός ,» η Διοίκησις …απήλθεν εις το Άστρος» Ιστορία του Ελληνικού Έθνους σελ 100»(Φλούδας Θυρεατικά  Β   σελ 165)
  • Ν.Δραγούμης ,«εν τούτοις συνήλθον εν Άστρει οι μέλλοντες να συγκροτήσωσι την Β’ Συνέλευσιν» Ιστορικάς Αναμνήσεις σελ 35»(Φλούδας Θυρεατικά  Β   σελ 166).
  • Πουκεβίλ ,Γάλλος ιστορικός  « είχον συναθροισθή εις Άστρος, εν Κυνουρία όπου είχεν ορίσει την έδραν των συνεδριάσεων» σελ 187-188»(Φλούδας Θυρεατικά  Β   σελ 170).
  • Κ.Ράδος ,καθηγητής Πανεπιστημίου ¨Αθηνων και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας κατα το 1899 «τα καταστήσαντα αλησμόνητον το όνομα του Άστρους» σελ 14»(Φλούδας Θυρεατικά  Β   σελ 171)
  • Σπ. Λάμπρου «Το Άστρος είναι σήμερον όχι αναξία λόγου κώμη εν τη αρχαία Θυρεάτιδι… είναι δε γνωστόν ιδίως εκ της εν αυτώ τω 1823 συγκροτηθείσης Β’ Συνελεύσεως» σελ 416»(Φλούδας Θυρεατικά  Β   σελ 172).
  • Ι.Θεοφανίδης « Την 30 Μαρτίου 1823 ήρχισεν τας εργασίας της η Β’  Εθνική Συνέλευσις έν Άστρει (πρωτεύουσας του δήμου Θυρέας της επαρχίας Κυνουρίας» σελ 154 »(Φλούδας Θυρεατικά  Β   σελ 174).
  • Γιάννης Κορδάτος «να καλέση νέα  εθνοσυνέλευση στο Άστρος» σελ 408,412 »(Φλούδας Θυρεατικά  Β   σελ 178).
  • Η Μεγάλη Αμερικάνικη Εγκυκλοπαίδεια « το Άστρος κατέστη γνωστότατον κατα την νεώτεραμ εποχήν λόγω της συγκληθείσης εκεί τον Μάρτιον του 1823 της Β’ Εθνικής των Ελλήνων Συνελεύσεως…Αι εργασίαι της Συνελεύσεως του Άστρους ετερματίσθηκαν την 18ην Απριλίου 1823» σελ 666»(Φλούδας Θυρεατικά  Β   σελ 182).
  • Ν.Βέης «ο Άγιος Ιωάννης κατ αρχάς είχεν υπόστασιν σαν θερινή κατοικία των Αστρεινών καλουμένη και (επάνω) Άστρος και Αγιάννης Άστρους» (Νίκο Α. Βέη , Μνείαι  του Άστρους)
  •  Leake , «Αυτός ο δρόμος φεύγει στα αριστερά του Eλληνικού φρουρίου ( κάστρο Εστέλλα =Άστρος) που είδα από την πεδιάδα του Άστρους, (δηλ  από το Ξεροκάμπι)  που βρίσκεται δύο μίλια πάνω από τα Αγιαννίτικα Καλύβια (Αγιάννη) , μετά μπαίνει στο καλλιεργούμενο κάμπο του Ξεροκάμπι κοντά στον Αγιάννη». (Leake Travels in Morea,σελ 492). 
  • Αναστάσιος Ι. Μπάλλας,Πελοποννησιακά, «Πρώτος το αναφέρει  ο Leake  Travels II σ.486  γράφοντας πως δύο μίλλια πάνω από τα Αγιαννίτικα καλύβια (Αγιάννη), στον καλλιεργημένο κάμπο του  Ξηροκαμπιού υπάρχει ένα φρούριο Ελληνικό».
  • Le Constitutionnel (30 Αυγούστου 1823 :«Η πολιτική οργάνωση της χώρας συμβαδίζει με την κατάκτηση της ελευθερίας της. Η έναρξη των εργασιών της πρόσφατης Εθνοσυνέλευσης στο Άστρος αποτέλεσε ένα εντυπωσιακό θέαμα.» ( Αριστείδης Ν. Χατζής ,2023, σελ  119).
  • Edward Blaquiere : «Η Εθνοσυνέλευση στο Άστρος θα πρέπει να θεωρείται ως ένα από τα πιο εντυπωσιακά και ενδιαφέροντα γεγονότα του αγώνα των Ελλήνων» ( Αριστείδης Ν. Χατζής ,2023, σελ  120).
  • Πουκεβίλ ,“Η έδρα της Κυβερνήσεως μεταφέρθηκε εις Άγιον Ιωάννην του Άστρους εν Κυνουρία” (Ι.Κουσκουνάς ,Κ. Χασαπογιάννης ,Ι.Κακαβούλιας (1981) Θυρεάτις Γη ( Ιστορία – Αρχαιολογία – Λαογραφία ).
  • Κόκκινος, «Η κυβέρνησις … απεφάσισε μετά τη βουλής  να μεταφέρουν την έδραν των από το Άγιον Ιωάννην του Άστρους  εις  Καστρί Ερμιονίδας” (Ι.Κουσκουνάς ,Κ. Χασαπογιάννης ,Ι.Κακαβούλιας (1981) Θυρεάτις Γη ( Ιστορία – Αρχαιολογία – Λαογραφία ).

Οι περισσότερες παραπάνω αναφορές είναι από το βιβλίο του Νικολάου Ι. Φλούδα, Θυρεατικά Τόμος Β’, Άστρος το Χρυσήλιον και Ιστορικόν ( για το Άστρος υπάρχουν σαράντα σελίδες αναφορές !!!   σελ 146.-185).

Διακρίνεται η  Σχολή Καρυτσιώτη   στο Άστρος Κυνουρίας (Αρχαιολογικό Μουσείο Άστρους )   , ο γειτονικός  “Ιερός Χώρος” της Β’ Εθνικής Συνέλευσης των Ελλήνων   με την κίτρινη γραμμή  και το Προαύλειο της Σχολής Καρυτσιώτη (Αρχαιολογικού Μουσείου Άστρους) με μπλε γραμμή,  εíναι  φυσικά και λειτουργικά τρεις χωριστοί χώροι με την δική τους ιδιαίτερη ιστορική σημασία, αλλά δεμένοι μεταξύ τους αρμονικά, σεμνά και επιβλητικά, είναι ένας μαγευτικός χώρος, που είναι από μόνος του «μουσείο», ένα υπέροχο και μοναδικό «ιστορικόν διατηρητέον μνημείον», που θαυμάζουν οι επισκέπτες μας.

Σημείωση για δύο σημαντικά θέματα της Εθνοσυνέλευσης.α) Το ιστορικό Άστρος και η εθνοσυνέλευση  δεν έχουν σχέση με το εμφύλιο και την διχόνοια και  β) το 1823 το Άστρος το βρήκαν εκεί ,    «Εν Άστρει τη 29 Μαρτίου 1823 και γ’ της Ανεξαρτησίας » οι πληρεξούσιοι της Εθνοσυνέλευσης και ο Κολοκοτρώνης .

Το ιστορικό Άστρος και η εθνοσυνέλευση  δεν έχουν σχέση με το εμφύλιο και την διχόνοια.

Ο Αριστείδης Ν. Χατζής είναι Καθηγητής Φιλοσοφίας Δικαίου και Θεωρίας Θεσμών στο Τμήμα Ιστορίας και Φιλοσοφίας της Επιστήμης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Το βιβλίο του Ο Ενδοξότερος Αγώνας: Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 (2021) κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Παπαδόπουλος

Ο διακεκριμένος καθηγητής Αριστείδης Ν. Χατζής ,αφού διάβασε πρώτα την μισή παγκόσμια βιβλιογραφία σχετικά με την Β΄Εθνοσυνέλεση που «συνήλθε στο Άστρος»  το  1823, κατέθεσε στο βιβλίο,  Σμαράγδη Ι.Αρνανίτη :2023,  Ἐν Ἄστρει  Ἡ Ἐθνική Δευτέρα τῶν Ἑλλήνων Συνέλευσις, 29 Μαρτίου -18 Απριλίου 1823  , τα γεγονότα – οι πρωταγωνιστές – οι αποφάσεις, πολύ σοβαρά,( καλό παράδειγμα για μίμηση) επιστημονικά, πειστικά και τεκμηριωμένα τα ιστορικά στοιχεία, χωρίς απερίσκεπτα να καταθέσει ατεκμηρίωτα συμπεράσματα. Αξίζει το κόπο να τον ξαναδιαβάσουμε το παρακάτω άρθρο του και το συνιστούμε στους φίλους μας αναγνώστες και σε ιστορικούς μελετητές . Το άρθρο του καθηγητή Αριστείδη Ν. Χατζή με τις λεπτομερέστατες σημειώσεις και τεκμηριωμένες πηγές , είναι ένα έξοχο αξιοζήλευτο παράδειγμα επιστημονικής εργασίας και είναι η γνώμη μας οι ιστορικές μελέτες που συνήθως κυκλοφορούν εύκολα ,ατεκμηρίωτα και απερίσκεπτα, γεμάτες συμπεράσματα και απόψεις δίχως τεκμηριωμένα ιστορικά στοιχεία, απέχουν παρασάγγας από την «επιστημονική αλήθεια» του καθηγητή Αριστείδη Ν. Χατζή

 Ένα έξοχο αξιοζήλευτο παράδειγμα επιστημονικής εργασίας. Ο διακεκριμένος καθηγητής Αριστείδης Ν. Χατζής κατέθεσε στο βιβλίο  του δήμου  Ἐν Ἄστρει  Ἡ Ἐθνική Δευτέρα τῶν Ἑλλήνων Συνέλευσις πειστικά και τεκμηριωμένα  το ιστορικό Άστρος και η εθνοσυνέλευση  δεν έχουν σχέση με το εμφύλιο και την διχόνοια.

Παρακάτω διαλεγμένα κείμενα χωρίς σχόλια  από την μελέτη «Με τους καλύτερους οιωνούς»: Ξαναβλέποντας την Εθνοσυνέλευση και το Συνταγματικό Κείμενο του Άστρους 1 Αριστείδης Ν. Χατζής (σελ 111-134) , ο τονισμός είναι δικός μας.

Εισαγωγή: Επαναδιατυπώνοντας τα ερωτήματα για το Άστρος

Η Εθνοσυνέλευση του Άστρους και το συνταγματικό κείμενο που προέκυψε από αυτήν έχουν συνδεθεί με μια σειρά παρεξηγήσεων. Οι παρεξηγήσεις αυτές έχουν οδηγήσει μέρος της παραδοσιακής ιστοριογραφίας και της συνταγματικής ιστορίας σε λανθασμένες εκτιμήσεις για την περίοδο γενικά και για τα γεγονότα του 1823 ειδικότερα. Στις λαθεμένες εκτιμήσεις θα πρέπει να προσθέσουμε και τον τρόπο που έχει υποτιμηθεί η επίδραση της πολιτικής, θεσμικής και ιδεολογικής παρέμβασης του βρετανικού κομιτάτου στην Ελληνική Επανάσταση και στις διεργασίες στο Άστρος.2…. (Αριστείδης Ν. Χατζής σελ 111)

….Η διχαστική πολιτική των προεστών, των πλοιοκτητών και των Φαναριωτών, η προσπάθειά τους να περιθωριοποιήσουν και να αποδυναμώσουν τους στρατιωτικούς, αποτέλεσε τη βασική αιτία για τη σύγκρουση……. ( Αριστείδης Ν. Χατζής ,2023, σελ 112,113 )

….   (α) Έχει υπερτονιστεί η συμβολή της Εθνοσυνέλευσης και του συνταγματικού κειμένου που υιοθετήθηκε στο Άστρος στην εμφύλια σύγκρουση. Όμως οι εσωτερικές συγκρούσεις της Επανάστασης προϋπήρχαν και ήταν πολύ πιο σύνθετες από αυτές που εκδηλώθηκαν στο Άστρος. Πολύ πριν την έναρξη της Επανάστασης είχαμε τη σύγκρουση μεταξύ της ηγεσίας της Φιλικής και αυτών που θεωρούσαν πως η Επανάσταση ήταν πρόωρη (Ιωάννης Καποδίστριας, Αδαμάντιος Κοραής, Ιγνάτιος Ουγγροβλαχίας, Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος). Από την έναρξη σχεδόν της Επανάστασης και μέχρι την Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου, η σύγκρουση των προεστών με τον Δημήτριο Υψηλάντη και η υπονόμευση του δεύτερου από τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο και τον Θεόδωρο Νέγρη καθόρισαν τις πολιτικές εξελίξεις. Η πολιτική οργάνωση του επαναστατικού κράτους, η προσπάθεια της κεντρικής κυβέρνησης να επιβληθεί στις τοπικές εξουσίες και στα άτακτα στρατεύματα καθώς και ο εντεινόμενος ανταγωνισμός στρατιωτικών και προεστών θα οδηγούσαν, πιθανότατα νωρίτερα σε θερμότερη σύγκρουση αν δεν είχε μεσολαβήσει η αντεπίθεση των Οθωμανών το καλοκαίρι του 1822. Η αντεπίθεση οδήγησε σε συσπείρωση τους Έλληνες που κατόρθωσαν να την αντιμετωπίσουν επιτυχώς αλλά δεν αποσόβησε την τελική σύγκρουση, απλώς άλλαξε τους όρους και τις ισορροπίες. Στις αρχές του 1823 ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης (μετά τα Δερβενάκια) είναι πολιτικά ενισχυμένος ενώ ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος (μετά το Πέτα) αρκετά αποδυναμωμένος, παρά την επιτυχή υπεράσπιση του Μεσολογγίου. Όταν όλοι συγκεντρώνονται στο Άστρος είναι ήδη χωρισμένοι σε παρατάξεις που αναγνωρίζονται ρητά ακόμα και σε επίσημα κείμενα.8 Στην Εθνοσυνέλευση και αμέσως μετά γίνονται προσπάθειες συμβιβασμού και σ’ αυτές πρέπει να εντάξουμε το συνταγματικό κείμενο που υιοθετείται. Ο συμβιβασμός είναι προφανής στην τελική σύνθεση του Εκτελεστικού στο οποίο σύντομα θα κυριαρχήσει ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης. Η τελική σύγκρουση σχετίζεται με την προσπάθεια του Εκτελεστικού να ελέγξει το Βουλευτικό με αντισυνταγματικό τρόπο και με κύριο στόχο (του Εκτελεστικού) να διαχειριστεί αυτό το δάνειο και γενικότερα τα οικονομικά του επαναστατικού κράτους. Βέβαια, πίσω από τα δύο σώματα βρίσκονται ισχυρές ομάδες προεστών και στρατιωτικών που προσπαθούν να επικρατήσουν πολιτικά και να επιβάλουν τη δική τους πολιτική γραμμή για την πορεία του επαναστατικού κράτους αλλά και της Επανάστασης γενικότερα.( Αριστείδης Ν. Χατζής ,2023, σελ 113-114 )

(β) Αντίθετα με ό,τι συχνά γράφεται, η Εθνοσυνέλευση στο Άστρος ήταν η πιο αντιπροσωπευτική του Αγώνα. Συμμετείχαν σχεδόν όλοι οι πρωταγωνιστές της Επανάστασης, προεστοί, στρατιωτικοί, ιεράρχες, διανοούμενοι, ακόμα και ένα πλήθος μη εκλεγμένων παρατηρητών που δεν είχαν δικαίωμα ψήφου αλλά συμμετείχαν στις διεργασίες, ακόμα και στη διαβούλευση. Παρά τις έντονες αντιθέσεις, τις αντιπαραθέσεις, ακόμα και τις απειλές, η διαβούλευση ήταν ουσιαστική, έφερε για πρώτη φορά σε επαφή αγωνιστές από τόσο πολλές περιοχές του επαναστατημένου ελληνικού χώρου αλλά και απλό κόσμο, με διαφορετικές εμπειρίες, πεποιθήσεις, πολιτικούς και προσωπικούς στόχους, αντικρουόμενα συμφέροντα. Από τον Blaquiere μαθαίνουμε κάτι ιδιαίτερα ενδιαφέρον: στις ζυμώσεις συμμετέχουν ακόμα και γυναίκες. Όχι μόνο η Μπουμπουλίνα ή η Μαντώ Μαυρογένη (οι οποίες είναι παρούσες και εμπλέκονται ενεργά) αλλά και γυναίκες του λαού που συγκεντρώνονται στο Άστρος ή, αμέσως μετά, στην Τρίπολη, συνοδεύοντας, μάλλον τους άντρες, τα παιδιά, τα αδέλφια τους. Στο Άστρος, σε αντίθεση με την Επίδαυρο, η αυτοπεποίθηση των Ελλήνων ήταν πολύ μεγαλύτερη. Ταυτόχρονα, όμως, οι εκπρόσωποι της ελληνικής κοινωνίας της εποχής ήταν πλέον και περισσότερο ρεαλιστές. Για πρώτη φορά έγινε αντιληπτή από όλους η σημασία της πολιτικής οργάνωσης, της υιοθέτησης Συντάγματος, η ανάγκη κεντρικής διοίκησης. Κυρίως, όμως, συνειδητοποίησαν όλοι την ανάγκη άσκησης εξωτερικής πολιτικής που θα εξασφάλιζε διεθνή αναγνώριση, ένα απαραίτητο εξωτερικό δάνειο, πιθανόν και συμμάχους. Για τους λόγους αυτούς θα πρέπει να θεωρούμε το πολιτικό αποτέλεσμα της Εθνοσυνέλευσης καθαρά θετικό αν και, προφανώς, δεν αποσόβησε τελικά την εμφύλια σύρραξη……

Όπως θα δούμε η Εθνοσυνέλευση στο Άστρος έπαιξε κομβικό ρόλο στην ενίσχυση της θετικής εικόνας των Ελλήνων επαναστατών και στη σαφέστατη στροφή υπέρ των Ελλήνων του συνόλου, σχεδόν, του γαλλικού και του βρετανικού Τύπου.. ( Αριστείδης Ν. Χατζής ,2023, σελ 114-116 ).

Σοβαρά,( καλό παράδειγμα για μίμηση) επιστημονικά, πειστικά και τεκμηριωμένα  τα ιστορικά στοιχεία, στους παρακάτω συνδέσμους.

«Με τους καλύτερους οιωνούς»: Ξαναβλέποντας την Εθνοσυνέλευση και το Συνταγματικό Κείμενο του Άστρους 1, Αριστείδης Ν. Χατζής

Σχόλια για  την  Ἐν Ἄστρει  Ἡ Ἐθνική Δευτέρα τῶν Ἑλλήνων Συνέλευσις  που συνήλθε στο Άστρος  «Με τους καλύτερους οιωνούς». – astrosgr.com

Το 1823 το Άστρος το βρήκαν εκεί ,«Εν Άστρει τη 29 Μαρτίου 1823 και γ’ της Ανεξαρτησίας » οι πληρεξούσιοι της Εθνοσυνέλευσης και ο Κολοκοτρώνης .

ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΤΗΣ Β ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΥΝΕΛΕΥΣΕΩΣ, ΣΥΓΚΡΟΤΗΘΕΙΣΗΣ ΕΝ’ ΑΣΤΡΕΙ ΤΗΝ ΚΘ’ΜΑΡΤΊΟΥ ΑΩΚΓ’ ΚΑΙ Γ’ΤΗΣ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑΣ

Την ΚΘ’Μαρτίου Συγκροτηθείσα πρώτη προκαταρτική συνέλευσις εσυμφώνησεν και υπέγραψεν το έγγραφον λαμβανόμενον.

Ένα μόνο ιστορικό στοιχείο (έγγραφο) , τα «Πρακτικά της Β’ Εθνικής των Ελλήνων Συνελεύσεως συγκροτηθείσης Εν Άστρει την ΚΘ Μαρτίου αωκγ’ και γ’ της ανεξαρτησίας » είναι επαρκέστατο τεκμήριο, ένα συνταγματικό κείμενο, που επιβεβαιώνει αναμφισβήτητα και τελεσίδικα το ιστορικόν Άστρος υπήρχε πολύ νωρίτερα από το 1823 , δεν χρειάζεται τίποτα άλλο, όλα τα άλλα είναι περιττά.

Όσοι έχουν μια στοιχειώδη επιστημονική νομική κατάρτιση, διαβάζουν τα υπάρχοντα ιστορικά στοιχεία, μπορούν να διαβάζουν και να καταλαβαίνουν τα συνταγματικά κείμενα , αδιαφιλονίκητα καταλαβαίνουν το νόμιμο όνομα του οικισμού ήταν Άστρος σίγουρα πριν την 29η Μαρτίου 1823, όπως επιβεβαιώνουν και αναφέρουν τα πρακτικά της Εθνοσυνέλευσης της 29ης Μαρτίου 1823 και όλα τα άλλα έγγραφα της Εθνοσυνέλευσης μέχρι την 18 Απριλίου 1823.

Δεν έγινε η εθνοσυνέλευση για να ονομάσει τον οικισμό Άστρος, την πρώτη ημέρα της Εθνοσυνέλευσης την 29η Μαρτίου 1823, ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, Γρηγόριος Δικαίος η Παπαφλέσσας ,Θ.Νέγρης ,Πάνος Ζαφειρόπουλος η Άκουρος , Κ. Ζαφειρόπουλος ,Βρεσθένης Θεοδώρητος, Γ.Ψύλλας και περίπου άλλοι 80 διακεκριμένοι πληρεξούσιοι, όπως παραπάνω επιβεβαιώνεται από  τα Αρχεία της Ελληνικής Παλιγγενεσίας (σελ 68).

Λανθασμένα αναφέρεται  η Συνέλευση  το 1823  ονόμασε τον οικισμό Άστρος, (μερικές φορές απαιτείται  και νομική κατάρτιση), γιατί όλες οι αποφάσεις της Συνταγματικής Συνέλευσης  έγιναν και έπρεπε να γίνουν  γραπτά ( ήταν Συνταγματική Συνέλευση,  δεν ήταν καφενείο)  και  η Συνέλευση  δεν αποφάσισε  με κανένα έγγραφο  για το όνομα Άστρος , απλά και αυτονόητα  χρησιμοποίησε και επιβεβαίωσε επίσημα το υπάρχον από χιλιάδες  χρόνια νωρίτερα όνομα του οικισμού Άστρος , «εν Άστρει» με τα πρώτα  έγγραφα από την πρώτη ημέρα την 29η Μαρτίου 1823,πριν σχεδόν αρχίσει η Συνέλευση. 

Το όνομα Άστρος δεν ήταν το θέμα της Εθνοσυνέλευσης, ούτε ποτέ έγιναν συζητήσεις στην συνέλευση  για το όνομα Άστρος , άλλωστε πριν την Συνέλευση τον οικισμό αποκαλούσαν Άστρος  μεταξύ πολλών ο Κολοκοτρώνης και ο Άκουρος  και  υπήρχαν άλλα σοβαρά θέματα και οι Τούρκοι.  

Το Άστρος υπήρχε χιλιάδες χρόνια νωρίτερα, το βρήκαν εκεί οι πληρεξούσιοι και ο Κολοκοτρώνης,  «η Εθνοσυνέλευση της απελευθερωμένης Ελλάδας συνήλθε στο Άστρος»  και  « Εν Άστρει» ,« στο Άστρος»  έκαναν οι πληρεξούσιοι  τα αυτονόητα, και με την διακήρυξη που «Εξεδόθη εν Άστρει εντός του Μουσείου Καρυτσιώτη» διακήρυξαν στην υφήλιο και του ισχυρούς της εποχής  «και να ανεξαρτισθώμεν εντελώς Έθνος χωριστόν, αυτόνομον και ανεξάρτητον  αναγνωριζόμενοι δια την δόξαν της Αγίας ημών πίστεως και την ευτυχίαν των ανθρώπων, η με τα όπλα εις τα χείρας  όλοι, όλοι οι Έλληνες να καταβώμεν εις τους τάφους».

Περισσότερα ιστορικά στοιχεία, στο παρακάτω σύνδεσμο.

«Εν Άστρει τη 29 Μαρτίου 1823 και γ’ της Ανεξαρτησίας », το Άστρος το βρήκαν εκεί οι πληρεξούσιοι της Εθνοσυνέλευσης.

«H ιστορία δεν σβήνεται, δεν ξαναγράφεται και δεν κρύβεται». Αναφέρουμε συνοπτικά κανόνες της ιστοριογραφίας.

  • «Για να μπορεί όμως η ιστορική συγγραφή να είναι ωφέλιμη, πρέπει να είναι αντικειμενική και να υπηρετεί μόνο την παρουσίαση της αλήθειας, γιατί, αν λείπει το στοιχείο της αλήθειας, η ιστορία καταντά ανωφελές διήγημα». Πολύβιος(202 π.Χ. – 120 π.Χ.)
  • «Γιατί όσα λέγουν οι Έλληνες είναι, καθώς μου φαίνεται, πολλά και γελοία].»  Εκαταίος ο Μιλήσιος (περ. 560 π.Χ. – περ. 480 π.Χ.)
  • «Τόσο αδοκίμαστα αναζητούν οι πολλοί την αλήθεια και στρέφονται προς όσα βρίσκουν έτοιμα» και «Άλλαξαν την καθιερωμένη σημασία των λέξεων, ανάλογα με το πώς τους συνέφερε» Θουκυδίδης (περ. 455 π.Χ. – περ. 399 π.Χ.)
  • Ο καθένας πιστεύει ( κάνει και γράφει ) ότι καταλαβαίνει . Εμπεδοκλής (Ακράγαντας, 495 π.Χ. – Αίτνα, 435 π.Χ.).

Μερικοί δεν γνωρίζουν  και δεν αναφέρουν  τα έγγραφα και τις αναφορές του Ελληνικού κράτους και καταθέτουν τα δικά τους συμπεράσματα. Ο καθένας κάνει και γράφει  ότι καταλαβαίνει.

  • Ελάχιστοι απερίσκεπτα  διακόσια χρόνια αργότερα , για ανεξήγητους και εντυπωσιακούς λόγους «στρέφονται προς όσα βρίσκουν έτοιμα»  και καταθέτουν ατεκμηρίωτα συμπεράσματα , χωρίς αξιόπιστες αναφορές και ιστορικά  στοιχεία.
  • Μερικοί άσκοπα  και αυθαίρετα διακόσια χρόνια αργότερα «Άλλαξαν την καθιερωμένη σημασία των λέξεων, ανάλογα με το πως τους συνέφερε» , δεν είναι αμερόληπτοι και αντικειμενικοί, δεν γνωρίζουν και δεν αναφέρουν  τα έγγραφα και τις αναφορές του Ελληνικού κράτους, ούτε την Διακήρυξη της Εθνοσυνέλευσης που «Εξεδόθη εν Άστρει εντός του Μουσείου Καρυτσιώτη» , λογικά συμπεραίνουμε δεν διαβάζουν  την ιστορία του τόπου μας και λένε ότι τους καπνίσει,  «πολλά και γελοία».
  • … «Γιατί, αν λείπει το στοιχείο της αλήθειας, η ιστορία καταντά ανωφελές διήγημα». 

«Εν τούτω τω τόπω συνήλθεν η Β΄ Εθνική Συνέλευσις των Ελλήνων, 30 Μαρτίου – 18 Απριλίου 1823».

O Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, πρόεδρος του Εκτελεστικού (δηλ.Πρωθυπουργός ) , τέσσερις ημέρες μετά την Εθνοσυνέλευση στο Άστρος σε  επιστολή στις 22 Απριλίου 1823 , ένα από τα τελευταία έγγραφα που υπογράφει ως πρόεδρος του Εκτελεστικού ανακοινώνει με «ευχάριστο καθήκον» στους ισχυρούς της εποχής , με ευφυέστατο τρόπο , «με τους καλύτερους οιωνούς» , το μεγάλο γεγονός, υπήρχε «η απελευθερωμένη Ελλάδα,  «η Εθνοσυνέλευση της απελευθερωμένης Ελλάδας συνήλθε στο Άστρος».

Σχετικά θέματα

Αρχαιολογικό Μουσείο Άστρους-Φωτογραφίες -PDF (2025)

Αρχαιολογικοί χώροι – Ιστορία & Αξιοθέατα Άστρους Αρχεία – Κοινότητα Άστρους (koinotita–astrous.gr)

Σχόλια για  την  Ἐν Ἄστρει  Ἡ Ἐθνική Δευτέρα τῶν Ἑλλήνων Συνέλευσις  που συνήλθε στο Άστρος  «Με τους καλύτερους οιωνούς». – astrosgr.com

«Το εν Άστρει διδακτήριον ένθα συνήλθεν εν έτει 1823 η Β’ Εθνική Συνέλευσις» – astrosgr.com

«Εν Άστρει τη 29 Μαρτίου 1823 και γ’ της Ανεξαρτησίας », το Άστρος το βρήκαν εκεί οι πληρεξούσιοι της Εθνοσυνέλευσης

«Εξεδόθη εν Άστρει» – astrosgr.com

The “Sacred Space” of the Second National Assembly of the Greeks : Public Proposal for the website of our municipality

Πίσω στην  σελίδα 

Ιστορία του Άστρους και του Αγιάννη του Άστρους Κυνουρίας, διαλεκτά κείμενα (2025) .

astrosgr.org – Γιάννης Κουρόγιωργας

Πηγές

  • Νικολάου Ι. Φλούδα – Θυρεατικά, τόμοι Α’, Αθήνα 1981
  • Νικολάου Ι. Φλούδα –Διακοσιαετηρίς Σχολής Αγίου Ιωάννου Άστρους Κυνουρίας, Αθήνα 1965
  • Οι περισσότερες παραπάνω αναφορές είναι από το βιβλίο του Νικολάου Ι. Φλούδα, Θυρεατικά Τόμος Β’, Άστρος το Χρυσήλιον και Ιστορικόν ( για το Άστρος υπάρχουν σαράντα σελίδες αναφορές !!!   σελ 146.-185).