17th Oct 2025 – astrosgr.org – Iστορία του Άστρους

«Το εν Άστρει διδακτήριον ένθα συνήλθεν εν έτει 1823 η Β’ Εθνική Συνέλευσις»

Ο μεγάλος εθνικός ευεργέτης μας Δημήτριος Καρυτσιώτης (1741-1819) γεννήθηκε στον Άγιο Ιωάννη (Αγιάννη) και κατά την Αγιαννίτικη παράδοση έφυγε το 1756 από την τοποθεσία Καρύτσα του Αγιάννη , δέκα πέντε χρονών «με το ένα τσαρούχι». Το 1798 έκτισε την μεγαλοπρεπή και «καλλιμάρμαρο» Σχολή Καρυτσιώτη στον λόφο Κουτρί στον Αγιάννη και το 1805 έκτισε στο Άστρος το παράρτημα της Σχολής του Αγίου Ιωάννη. Επίσης το 1798 σε αριστοκρατικό και περίβλεπτο σημείο της παραλίας της Τεργέστης άρχισε την ανέγερση μεγαλοπρεπούς μεγάρου, τελείωσε το 1805, και προς τιμήν της ιδιαίτερης πατρίδας του, ο μεγάλος εθνικός ευεργέτης μας έθεσε την επιγραφή «ΑΣΤΡΟΣ».

Δημήτριος Καρυτσιώτης. Εις τη διαθήκην του την 27η Φεβρουαρίου 1819 στη Τεργέστη, εις παράγραφον 5 της διαθήκης του «5) Αφήνω εις την πατρίδα μας (χωρίον μας) το κτίριον του σχολείου και την περιουσίαν του Άστρους(Astro) ως είναι»( Φλουδας ,Θυρεατικα Β’ σελ 312).

«Παραιτώ της πατρίδος μου το κτίριον της Σχολής και το υποστακτικόν (Αγροκήπιο) του Άστρους με όλα τα συμπεριλαμβανόμενα εις το κοντράτο (συμβόλαιο) καμωμένου παρ εμού.Μάϊος 1819 Δ.Καρυτσιώτης» ….. «εις σιτηρέσιον του σχολείου τας προσόδους υποστατικού αξιολόγου πολυδένδρου και ευκάρπου».

Το Ελληνικό κράτος αναγνωρίζοντας την μεγάλη προσφορά της Σχολής Καρυτσιώτη στο Ελληνικό Έθνος, κήρυξε «αρχαιολογικόν χώρον» την τοποθεσία «Κουτρί» στον Αγιάννη ,όπου είχε χτιστεί το 1798 η Σχολή Καρυτσιώτη, «ιστορικόν διατηρητέον μνημείον» το παράρτημα της Σχολής Καρυτσιώτη στο Άστρος που είχε χτιστεί το 1805 ( στην διακήρυξη της Εθνοσυνέλευσης ονομάστηκε Μουσείο Καρυτσιώτη) και τμήμα του Αγρογήπιο Καρυτσιώτη «ιστορικό τόπο».

Περιοχή «Κουτρί» Αγίου Ιωάννη (όπου η ιστορική Σχολή Καρυτσιώτη, ΥΑ 147099/8654/11-4-1960, ΦΕΚ 199/Β/11-5-1960. Περί κηρύξεως αρχαιολογικού χώρου. «Χαρακτηρίζομεν ως αρχαιολογικόν χώρον την περιοχήν «Κουτρί» του χωρίου Άγιος Ιωάννης Κυνουρίας, θερινήν έδραν του Άστρους, ένθα ελειτούργησεν η ιστορική σχολή Καρυτσιώτη εν έτει 1798».

Διδακτήριον Άστρους, ΥΑ 47192/1433/11-6-1946, ΦΕΚ 127/Β/8-8-1946. «Κηρύσσομεν ως ιστορικόν διατηρητέον μνημείον το εν Άστρει διδακτήριον ένθα συνήλθεν εν έτει 1823 η β’ Εθνική Συνέλευσις».

ΥΑ ΥΠΠΟ/ΓΔΑΠΚ/ΑΡΧ/Β1/Φ30/65069/3340/1-8-2005, ΦΕΚ 1194/Β/30-8-2005. Τίτλος ΦΕΚ Χαρακτηρισμός της πλατείας σχολής Καρυτσιώτη και τμήματος του αγροκηπίου, στο Άστρος Κυνουρίας, ως ιστορικού τόπου.

Το ΥΠΠΟΑ κήρυξε ως ιστορικό τόπο τμήμα εκτάσεως 18.850 τ.μ. του παλαιού αγροκηπίου ,συνολικής εκτάσεως 46 στρεμμάτων, το οποίο ανήκε στη Σχολή Καρυτσιώτη. Στο «ιστορικό τόπο» των 18.850 τ.μ. του αγροκηπίου περιέχονται οι χωριστοί γειτονικοί χώροι, ο «Ιερός Χώρος» της Β’ Εθνοσυνέλευσης των Ελλήνων , το Προαύλειο της Σχολής Καρυτσιώτη και η πλατεία Καρυτσιώτη.

Ο Ιερός Χώρος έχει έκταση περίπου 420 τ.μ. και ονομαζόταν «Περιβολάκι των δασκάλων». Οι εκάστοτε διδάσκαλοι της Σχολής νέμονταν τα προϊόντα του έως το 1899, όταν όλο το περιβόλι του Καρυτσιώτη περιήλθε στο Κράτος, ως Δημόσιο Αγροκήπιο. «εις σιτηρέσιον του σχολείου τας προσόδους υποστατικού αξιολόγου πολυδένδρου και ευκάρπου».

Ο μεγάλος εθνικός ευεργέτης μας ,είχε επίσης προετοιμάσει και την επιγραφή για τον τάφο του, που μας δείχνει συνοπτικά τον χαρακτήρα του, την αγάπη του για την πατρίδα του ,που δεν ξέχασε ποτέ, και την δέσμευση του για «γράμματα» και μόρφωση των νέων της πατρίδας του.

Από το http://www.arcadiaportal.gr,Εύα Γαλανιάδη
«Το επίγραμμα στον τάφο του,(πού έχει σημασία έγραψε ο ίδιος), το οποίο παραθέτουμε στα νέα ελληνικά, συμπυκνώνει εύγλωττα όλη του την πορεία:» …«Εδώ κείται ο Δημήτριος Καρυτσιώτης, ο οποίος κατά την ευσέβεια, την επιείκεια και κατά την τιμιότητα στις συμβολαιογραφικές πράξεις σε όλους τους Έλληνες και ξένους ήταν σεβαστός έως την τελευταία μέρα της ζωής του, και ο οποίος ουδέποτε λησμόνησε την ιδιαίτερη πατρίδα του, και ίδρυσε σε αυτήν σχολείο με δικές του δαπάνες, για να ανακτήσει η νεότητα του τόπου και των γύρω περιοχών την πατροπαράδοτη αρετή».

Από το ίδιο σιγίλλιο του 1638 πληροφορούμαστε ότι ο Αγιάννης έγινε πατριαρχική εξαρχία «χάριν βεβαίως τῆς Σχολῆς τοῦ Ἀγίου Ἱωάννου, λειτουργούσης πολλοῦ παλαιότερον». Σύμφωνα, λοιπόν, με το συγκεκριμένο απόσπασμα στον Άγιο Ιωάννη λειτουργούσε σχολείο, πολύ πριν το 1638. Στον Άγιο Ιωάννη, λειτουργούσαν επίσης και «κατώτερα» σχολεία, όπως αυτό του Παπακυριακού και κρυφά σχολεία, αρχικά στο Μετόχι της Μονής Λουκούς, Άγιος Δημήτριος και αργότερα στους νάρθηκες των εκκλησιών του χωριού.

Oι Αγιαννίτες πραγματικά δεν παραδόθηκαν ποτέ στους κατακτητές και για απόδειξη με το τρόπο τους κατάφεραν να κρατήσουν τα σχολεία τους ανοικτά όλη την διάρκεια του τούρκικου ζυγού και διατήρησαν κρυφά και φανερά αναμμένη την φλόγα του έθνους.

Από κτητορική επιγραφή της Σχολής Καρυτσιώτη του Αγιάννη.

«1798 ΕΝ ΜΗΝΙ ΙΟΥΛΙΩ 18

Η ΣΧΟΛΗ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΦΙΛΟΘΕΑΜΟΝΑ

ΤΙ ΕΣΤΗΚΑΣ ΘΑΜΒΟΥΜΕΝΟΣ ΦΙΛΕ ΦΙΛΟΘΕΑΜΟΝ ΜΕ ΑΠΟΡΙΑΝ ΜΥΣΤΙΚΗΝ ΖΗΤΕΙΣ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΜΟΥ ΝΑ ΜΑΘΕΙΣ ΝΑ ΒΕΒΑΙΩΘΕΙΣ ΤΙ ΤΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΜΟΥ ΚΑΙ ΠΟΙΟΣ ΜΕ ΕΠΡΟΣΤΑΤΕΥΣΕ ΚΙ ΑΥΤΟ ΤΟ ΚΑΜΩΜΑ ΜΟΥ

ΕΙΜΙ ΟΙΚΙΑ ΤΩΝ ΜΟΥΣΩΝ, ΚΕΙΝΩΝ ΤΟΥ ΕΛΙΚΩΝΟΣ ΣΧΟΛΕΙΟΝ ΟΝΟΜΑΖΟΜΑΙ ΤΟΥ ΤΡΕΧΟΝΤΟΣ ΑΙΩΝΟΣ ΣΟΦΙΑΝ ΕΠΑΓΓΕΛΟΜΑΙ ΑΦ’ ΗΣ ΟΥΔΕΝ ΓΛΥΚΕΙΟΝ ΤΟΙΣ ΝΕΟΙΣ ΧΡΗΣΙΜΩΤΕΡΟΝ ΤΩ ΑΝΑΓΚΑΙΩ ΒΙΩ

ΕΚ ΒΑΘΡΩΝ ΑΝΑΓΕΡΘΗΚΑ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΝΥΝ ΑΙΩΝΑ ΤΟ ΕΤΟΣ ΜΟΥ ΔΙΔΑΣΚΕΣΑΙ ΑΜΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΜΕΡΑΝΟ ΚΤΗΤΟΡ ΟΠΟΥ Μ’ ΕΚΑΝΕΝ ΟΙΚΟΝ ΤΟΥ ΕΛΙΚΩΝΟΣ ΕΙΝ’ Ο ΚΛΕΙΝΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΓΟΝΟΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΑΝΕΛΛΑΣ ΕΙΝ’ ΥΙΟΣ ΑΝΑΘΡΕΜΜΑ ΚΑΙ ΠΟΝΟΣ

Ο ΤΟΠΟΣ ΟΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΜΑΙ ΕΙΝ’ Η ΑΥΤΟΥ ΠΑΤΡΙΔΑ ΚΑΡΥΤΣΙΩΤΗΣ ΛΕΓΕΤΑΙ ΠΑΝΤΟΥ Η ΑΥΤΗ ΦΑΜΙΛΙΑ ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ ΤΟΥΤΟ ΕΓΙΝΕ ΑΥΤΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΚΑΙ ΕΙΣ ΨΥΧΙΚΗΝ ΒΟΗΘΕΙΑΝ ΑΥΤΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΟΚΕΩΝ

ΟΣΟΙ ΛΟΙΠΟΝ ΕΜΒΑΙΝΕΤΕ Μ’ ΟΛΗΝ ΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑΝ ΠΑΡΑΚΑΛΕΙΤΕ ΤΟΝ ΘΕΟΝ ΤΗΝ ΑΝΩ ΒΑΣΙΛΕΙΑΝ Ν’ ΑΞΙΩΘΗ ΝΑ ΧΑΙΡΕΤΑΙ ΟΜΟΥ ΜΕ ΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ ΤΟΥ ΕΙΝ ΤΑΙΣ ΑΥΛΑΙΣ ΤΟΥ ΑΒΡΑΑΜ ΚΟΛΠΟΥΣ ΤΟΥΣ ΕΔΙΚΟΥΣ ΤΟΥ, ΑΜΗΝ

Η ΣΥΝΔΡΟΜΙΝ ΑΠ΄ΕΓΙΝΕΝ ΕΙΣ ΤΗΝ ΟΙΚΟΔΟΜΗΝ ΜΟΥ ΠΡΟΚΟΠΙΟΝ ΤΟΝ ΘΥΤΗΝ ΜΟΥ ΦΙΛΟΝ ΚΑΙ ΕΡΑΣΤΗΝ ΜΟΥ ΓΝΩΡΙΖΕΙ ΤΟΝ ΑΝΙΨΙΟΝ ΤΟΥ ΑΝΩ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΤΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ Δ’ ΥΙΟΝ ΚΥΡΙΟΝ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ»

Επέτειος 25ης Μαρτίου στα χρόνια του ΄50. Από το αρχείο της οικογένειας Κορδογιάννη.

Μαθητές και μαθήτριες ντυμένοι όμορφα για την γιορτή της 25ης Μαρτίου την δεκαετία του 1950 μροστά στο τότε γυμνάσιο Άστρους στη σχολή Καρυτσιώτη, σήμερα Αρχαιλογικό Μουσείο Άστρους .Διακρίνεται καθιστός στη μέση μπροστά ο φιλόλογος Ιωάννης Αρβανίτης ( δεν τον πρόφτασα είχε φύγει για Κωνσταντινούπολη η Γαλλία )και πίσω του όρθιος και ο ψηλότερος ο σεβαστός καθηγητής μας μαθηματικός Λάμπρος Κορδογιάννης. πού αν και ήταν αυστηρός για πολλούς στη βαθμολογία (το 10 και 12 σύννεφο…)

Η Σχολή Καρυτσιώτη του Αγιάννη και περισσότερο το παράρτημα της σχολής στο Άστρος ,λειτούργησε από το 1805 μέχρι το 1971, έπαιξε καταλυτικό ρόλο για την τοπική κοινωνία για πολλά χρόνια και ακόμα μέχρι σήμερα, αφού όλοι οι Αγιαννίτες και οι Αστρεινοί με πολύ μόχθο και με κάθε θυσία επιθυμούσαν τα παιδιά τους να μάθουν γράμματα και σαν απόφοιτοι «καλαμαράδες» να αλλάξουν την ζωή τους ,σύμφωνα με τις «έξυπνες» προσδοκίες του μεγάλου ευεργέτη τους Δημητρίου Καρυτσιώτη. Οι απόφοιτοι της Σχολής Καρυτσιώτη μέχρι την δεκαετία του 1970 «έφαγαν» με τα άρβυλα τα σκαλοπάτια της σχολής και αποκαλούντο «καλαμαράδες»( έγραφαν με το καλαμάρι, και ήξεραν γράμματα …, δηλαδή ήταν μορφωμένοι) , και προσέφεραν πολλά στο έθνος. Στη σχολή φοιτούσαν νέοι από την ευρύτερη περιοχή και από όλη την Ελλάδα.

Από τη γειτονική Σχολή Καρυτσιώτη πέρασαν χιλιάδες μαθητές που με τα άρβυλα τους «έφαγαν» τα σκαλοπάτια του κτηρίου, που ένας ανόητος υπάλληλος αντικατάστησε με καινούργια μάρμαρα , γιατί δεν ήξερε και «ούτε υπήρχε άλλος τρόπος» να διατηρήσει την ιστορία μας και την ασφάλεια των επισκεπτών.

Η προεπαναστατιμένη Ελλάδα είχε πολλά μικρά «κρυφά» και λίγα φανερά σχολεία. Ένα από τα ελάχιστα φανερά σχολεία ήταν και η περίφημη Σχολή Καρυτσιώτη που είχε κτιστεί το 1798 , 23 χρόνια πριν την Ελληνική επανάσταση και αυτό έχει μεγάλη σημασία. Είχε κτιστεί στο λόφο Κουτρί του Αγιάννη Κυνουρίας και ήταν ένα από τα λίγα «πανεπιστήμια» της προεπαναστατικής πατρίδας μας και οι μαθητές της ήταν από ολόκληρη την ηπειρωτική Ελλάδα και τα νησιά μας. Ο μεγάλος ευεργέτης μας Δημήτριος Καρυτσιώτης, πανίσχυρος Αγιαννίτης πατριώτης της διασποράς, βρήκε τον τρόπο να επιτρέψουν οι 400 χρόνια κατακτητές Τούρκοι το κτίσιμο και την λειτουργία της σχολής στον Αγιάννη και στο παράρτημα της σχολής Καρυτσιώτη στο Άστρος Κυνουρίας ,που άνοιξε το 1805.

Η σχολή Καρυτσιώτη έπαιξε καταλυτικό ρόλο για την τοπική κοινωνία επίσης έπαιξε πρωτεύοντα και καθοριστικό ρόλο για να γίνει ο Αγιάννης πρωτεύουσα της επαναστατημένης Ελλάδας, από τις 22 Αυγούστου έως την 1 Οκτωβρίου 1822 και για να γίνει η Β’Εθνοσυνέλευση των Ελλήνων στο Άστρος το 1823.Το «κυβερνείο» που βρίσκεται πολύ κοντά στη σχολή Καρυτσιώτη του Αγιάννη ήταν η έδρα της κυβέρνησης. Πριν την Εθνοσύνελευση είχε προηγηθεί το καταλυτικό κτίσιμο της Σχολής Καρυτσιώτη.

Η Σχολή Καρυτσιώτη ήταν ένα είδος πανεπιστημίου για εκείνη την εποχή, αφού οι μαθητές διδάσκονταν αρχαίους Έλληνες συγγραφείς, μαθηματικά, φυσική – χημεία, γαλλικά και ιταλικά κ.α. Το 1798 , δεκατρία χρόνια πριν το 1821, υπήρχαν σε ολόκληρη την Ελλάδα μόνο τέσσερα εφάμιλλα σχολεία.
Έχτισε, ακόμη, οικήματα για τους μαθητές που φοιτούσαν στη Σχολή και για τους διδασκάλους.
Επιπλέον, εφοδίασε τη Σχολή με όργανα φυσικής, αστρονομίας, χημείας, χάρτες και άλλα εποπτικά μέσα διδασκαλίας.
Έστελνε μάλιστα και χρηματικά ποσά για την πληρωμή των διδασκάλων και των ιατρών που εργάζονταν εκεί.
Ο Καρυτσιώτης πλούτισε τη Σχολή με βιβλία και δημιούργησε μία μεγάλη βιβλιοθήκη. Τα βιβλία αυτά βρίσκονται σήμερα στο ίδρυμα Ζαφείρη στο Άστρος.
Ήθελε να ιδρύσει στην πατρίδα του μια σχολή, εφάμιλλη των Ευρωπαϊκών, που θα παρείχε τη γνώση στους μαθητές, δίνοντας τους την ευκαιρία να διαλέξουν δύο κατευθύνσεις: την εμπορική και την επαγγελματική.

Στα τέλη Ιουλίου – αρχές Αυγούστου του 1826 και οι δύο σχολές πυρπολήθηκαν από τις ορδές του Ιμπραήμ πασά και η Σχολή του Αγίου Ιωάννη, καταστράφηκε ολοσχερώς. Μαζί με τη σχολή καταστράφηκε όλο το χωριό, καθώς και οι 13 εκκλησίες και τα 2 μοναστήρια του. Σύμφωνα με τον ιστορικό Φαίδωνα Κουκουλέ, η σχολή «έγινε σωρός πετρών από την πυρκαϊάν του κοινού εχθρού της πίστεως Ιμβραήμ…». Κατά την Αγιαννίτικη παράδοση, η Σχολή καιγόταν συνεχώς επί μία εβδομάδα, καθώς οι κάτοικοί του είχαν διασκορπιστεί και δεν μπορούσαν να σβήσουν την φωτιά. Η σχολή του Άστρους σύντομα ανακαινίστηκε και έλαβε την ονομασία «Μουσείον Καρυτσιώτου».

Από την πυρπόληση της Σχολής Καρυτσιώτη του Αγιάννη διασώθηκαν έξυπνα και προνοητικά από τον Άκουρο 1500 βιβλία γιατί γνώριζε την αξία τους , αρχικά στο αρχοντικό του στον Αγιάννη και αργότερα μεταφέρθηκαν στην οικία των Ζαφειροπουλαίων στο Κάστρο Παραλίου Άστρους η Ζαφειρόπουλοων. Τα βιβλία αυτά ήταν, κατά την παράδοση, τοποθετημένα σε μια παλαιά ξύλινη βιβλιοθήκη που βρισκόταν στα γραφεία της Σχολής. Μεγάλο μέρος των βιβλίων αυτών έχει διασωθεί και καταγραφεί στις μέρες μας. Τα βιβλία αυτά ήταν ως επί το πλείστον κείμενα αρχαίων φιλοσόφων και συγγραφέων, εκκλησιαστικά κείμενα, εγχειρίδια φυσικής, μαθηματικών κ.α.Τα βιβλία σήμερα φυλάσσονται στο Ίδρυμα Μνήμη Αγγελικής και Λεωνίδα Ζαφείρη στο Άστρος https://zafeiris.gr

2: Η Βιβλιοθήκη της Σχολής Καρυτσιώτη. Χριστίνα Κουλούρη. 1991.

http://www.zafeiris.gr/linked/koulouri.pdf

Ο μεγάλος εθνικός ευεργέτης μας, «ουδέποτε λησμόνησε την ιδιαίτερη πατρίδα του και ίδρυσε σε αυτήν σχολείο με δικές του δαπάνες,»… «εις την πατρίδα Άστρος», αλλά πίστευε δεν ήταν αρκετά ,έβλεπε πολύ μακρύτερα και τον ενδιέφεραν διαχρονικά περισσότερο «τα γράμματα» και η μόρφωση των νέων της πατρίδας. Για να συνεχίσει να λειτουργεί η Σχολή Καρυτσιώτη στο μέλλον αδιάκοπα μετά τον θάνατο του , «για να ανακτήσει η νεότητα του τόπου και των γύρω περιοχών την πατροπαράδοτη αρετή».

Επίσης θεώρησε αναγκαίο και προσέφερε περισσότερα , για να είναι σίγουρος θα λειτουργεί η σχολή μετά τον θάνατο του.

Δώρισε το αγροκήπιο περίπου 48 στρεμμάτων στην Σχολή Καρυτσιώτη και στους Αστρεινούς, και έφερε το νερό στο Άστρος , για να λειτουργεί η Σχολή και να εξυπηρετούνται οι Αστρεινοί.

Πριν το 1805 δώρισε στους κατοίκους του Άστρους και στη Σχολή μια έκταση περίπου 48 στρεμμάτων,το λεγόμενο «υποστακτικόν» (Αγροκήπιο) , δίπλα και γύρω από τη Σχολή για να πληρώνονται για δίδακτρα οι καθηγητές της σχολής και να τρώνε οι καθηγητές και οικότροφοι μαθητές της σχολής με τους καρπούς και τα φρούτα του «αγροκήπιου» όπως σταφύλια, μούσμουλα.

Ο «σούγελος» Καρυτσιώτη έγινε πριν το 1805, για να ποτίζεται «εις την πατρίδα μας» … «το υποστακτικόν του Άστρους»…

Το ίδιο έτος (1805) ο αδερφός του, Γεώργιος Καρυτσιώτης, επίσης μεγαλέμπορος στην Τεργέστη, μετέφερε στο Άστρος με «σούγελο» (πέτρινο αυλάκι ) για 5-6 χιλιόμετρα το νερό από τη (Μάννα του νερού), πλησίον της Μονής Λουκους. Για «να ποτίζεται το αγροκήπιο για να είναι ανοικτή η Σχολή».

Σύμφωνα με την διαθήκη του Γεωργίου Καρυτσιώτη, το νερό ανήκε 1/3 στη Σχολή Καρυτσιώτη, 1/3 στους Αστρεινούς και 1/3 στη Ιερά Μονή Λουκούς, (στην πραγματικότητα έγινε το υδραγωγείο για διατήρηση της σχολής ). Ο σούγελος κατέληγε στο Αγροκήπιο Καρυτσιώτη και εξυπηρετούσε την ύδρευση και άρδευση του Άστρους και άλλων οικισμών μέχρι πρόσφατα.

Το αρχοντικό Καρυτσιώτη στο Άστρος , χτίστηκε πριν το 1750. Το 1806 ο Leake αναφέρει στο Άστρος υπήρχαν καλές εξοχικές κατοικίες, «πολλές από τις οποίες έχουν δύο πατώματα». (Leake Travels in Morea σελ 486). (Σήμερα ανήκει στους κληρονόμους Μαρίνου Χασαπογιάννη

Το Αγροκήπιο Καρυτσιώτη ήταν ένα μεγάλο περιβόλι και είχε μέχρι την δεκαετία του 1960 πολλά διάφορα καρποφόρα δένδρα ,σύμφωνα με τις προσδοκίες του ευεργέτη μας , «εις σιτηρέσιον του σχολείου τας προσόδους υποστατικού αξιολόγου πολυδένδρου και ευκάρπου».

Η στέρνα που μαζευόταν το νερό για να ποτίζεται το αγροκήπιο , βρισκόταν περίπου στη σημερινή είσοδο του καινούργιου γυμνασίου Άστρους , από εκεί άρχιζε η σειρά με τις μουσμουλιές μέχρι την επιβλητική είσοδο του αγροκηπίου , δίπλα στο αρχοντικό του Ευθυμίου ,που όλα τα έφαγε η ανάπτυξη και τα τσιμέντα….

Στην παραπάνω φωτογραφία διακρίνεται η ιστορική και επιβλητική κεντρική είσοδος του αγροκηπίου, αριστερά από τα φοινικόδεντρα, από εδώ πέρασαν οι πληρεξούσιοι της Εθνοσυνέλευσης και ο Κολοκοτρώνης, στα αριστερά οι δύο σειρές με τις περίπου 20 μουσμουλιές, που δεν καταφέραμε να τις διατηρήσουμε….. και ξεχάστηκαν από τους αρμόδιους, τα τετράγωνα «δρομάκια» με τα λουλούδια.

Με την ανασύσταση του Ελληνικού κράτους η Σχολή λειτούργησε σαν σχολείο μέχρι το 1971 . Η ιδέα του Αρχαιολογικού Μουσείο Άστρους ξεκίνησε και έγινε πραγματικότητα το 1959 σε κτήριο του γειτονικού αγροκηπίου Καρυτσιώτη, από τον αείμνηστο σεβαστό καθηγητή μας «αρχαίο Έλληνα» Κυριάκο (Κούλη) Χασαπογιάννη.

Η Σχολή Καρυτσιώτη παραχωρήθηκε στην Εφορεία Αρχαιοτήτων (ΥΠΠΟΑ) από τον Δήμο Άστρους και μετά από σημαντικές επισκευές και συντηρήσεις μετατράπηκε σε Αρχαιολογικό Μουσείο Άστρους το έτος 1985, που έκλεισε αδικαιολόγητα αρχικά το 2008 με την «πρόφαση της ρωγμής» που αργότερα έγιναν άλλες προφάσεις, «πρόφαση στατικής επάρκειας»…. για να γίνουν αργότερα «μελέτες», «πολλές μελέτες»…

Στο Προαύλειο Χώρο της Σχολής Καρυτσιώτη στο Άστρος , που αδικαιολόγητα παραμένει κλειστό, σώζονται μέχρι σήμερα οι επιβλητικές καμινάδες των δωματίων των οικοτρόφων μαθητών της σχολής με την δική τους ξεχωριστή ιστορία. Οι επισκέπτες δεν επιτρέπεται να δουν τους τείχους, τις καμινάδες των δωματίων ….. και την Σχολή Καρυτσιώτη , που θέλει να διαφυλάξει και δεν θέλει να προβάλλει το ΥΠΠΟΑ. Τι να πούμε , τους τείχους….

Στη τοποθεσία Κουτρί στον Αγιάννη διακρίνεται το καινούργιο δημοτικό σχολείο χτισμένο στην θέση που βρισκόταν η Σχολή Καρυτσιώτη.

H Σχολή Καρυτσιώτη (Αρχαιολογικό Μουσείο Άστρους) και ο γειτονικός «Ιερός Χώρος» της Β’ Εθνοσυνέλευσης των Ελλήνων είναι αναμφισβήτητα ένα από τα σπουδαιότερα τοπόσημα της Κυνουρίας και της πατρίδας μας, και έχει κηρυχθεί από το υπουργείο Παιδείας «διατηρητέον ιστορικόν μνημείον» και από το υπουργείο Πολιτισμού «ιστορικός τόπος».

Σχετικά θέματα

Ιστορία του Άστρους και του Αγιάννη του Άστρους Κυνουρίας, διαλεκτά κείμενα (2025) .

«Η Σχολή του Αγίου Ἱωάννου» ,πριν το 1638 – astrosgr.com – Το Ιστορικόν Άστρος Κυνουρίας

Astros Kynouria News Από Γιάννη Δ.Κουρμπέλη

Αξιοθέατα Αγιάννη Αρχεία – Κοινότητα Άστρους (koinotita–astrous.gr)

Ι. Κακαβούλια, Ι. Κουσκουνά, Κ. Χασαπογιάννη –Θυρεάτις Γη, Αθήνα 1981
Νικολάου Ι. Φλούδα – Θυρεατικά, τόμοι Α’, Β’, Γ’, Αθήνα 1981/2/3
Νικολάου Ι. Φλούδα –Διακοσιαετηρίς Σχολής Αγίου Ιωάννου Άστρους Κυνουρίας, Αθήνα 1965
Ιωάννη Μ. Αρβανίτη – Από τις Πηγές του Λαού μας, τόμος A,Β, Αθήνα 1988
Χριστίνας Κουλούρη –Η βιβλιοθήκη της Σχολής Καρυτσιώτη,Εταιρία Μελέτης Νέου Ελληνισμού, Αθήνα 2009
Σμαράγδης Ι. Αρβανίτη – Οι σχολές του Δημητρίου Καρυτσιώτη στον Άγιο Ιωάννη και το Άστρος Θυρέας – Κυνουρίας κατά τα προεπαναστικά χρόνια έως την απελευθέρωση, Εταιρία Πελοποννησιακών Σπουδών, Αθήνα 2001
Σμαράγδη.Ι.Αρβανίτη Οι Σχολές του Δημητρίου Καρυτσιώτη (arcadians.gr) , από Αρκάδες Εσμέν
Σμαράγδη.Ι.Αρβανίτη ,Στόχος της Σχολής – Τα Διδασκόμενα Μαθήματα, από Αρκάδες εσμέν.